تقریباً هر کسی طی مسیر خود در دنیای ارزهای دیجیتال، حداقل یک بار دو اصطلاح توکن و کوین را اشتباهاً به‌جای هم به‌کار برده است. حقیقت این است که توکن و کوین اساساً شباهت زیادی دارند؛ هر دو نمایانگر ارزش هستند و می‌توانند تراکنش‌های مختلف را پردازش کنند.
تفاوت اصلی این دو مقوله در عملکرد و کاربرد آنها دیده می‌شود. در این مقاله از بلاگ پلتفرم مالی سیتکس قصد داریم با تعریف کوین و توکن آشنا شده و به تفاوت میان این دو بپردازیم. همان‌طور که گفتیم تفاوت اصلی توکن و کوین در عملکرد و کاربرد دیده می‌شود.
با توکن کارهایی را می‌توان انجام داد که امکان انجام آنها با کوین وجود ندارد؛ از طرف دیگر برخی از بازارهای مالی تنها از کوین‌ها پشتیبانی می‌کنند و در آنها توکن کاربردی ندارند. درواقع مقایسه کوین و توکن درست مانند قیاس بین سرمایه‌گذاران و تریدرهاست؛ تمام تریدرها سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما همه سرمایه‌گذاران ترید نمی‌کنند.
فهرست عناوین
توکن چیست و چگونه کار می‌کند؟
توکن‌ها از بلاکچین‌های موجود ارزهای دیجیتال (کوین‌ها) استفاده می‌کنند و به همین سبب با کوین بومی آن شبکه سازگاری دارند. برای مثال شیبا اینو (SHIB) یک میم‌کوین و توکن معروف است که از استاندارد ERC-20 استفاده می‌کند؛ از آنجایی که این توکن بر شبکه اتریوم ساخته شده، می‌توان آن را به کیف پول‌های اتریومی ارسال کرد.
توکن‌ها بیشتر به‌عنوان ابزارهای دیجیتالی درون پروژه‌ها کاربرد دارند و از آنها می‌توان برای اعطای پاداش، تأمین مالی و پرداخت کارمزدهای مختلف و… استفاده کرد.
انواع توکن‌ها کدامند؟
هم‌اکنون هزاران توکن در دنیای ارزهای دیجیتال وجود دارند که در حوزه‌های مختلف ارزهای دیجیتال ایفای نقش می‌کنند؛ از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) گرفته تا تریدها و معاملات روزانه، توکن‌ها وظیفه‌های مختلفی را بر عهده دارند. بر اساس کاربرد توکن‌ها را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
✅ 1. توکن‌های ابزاری – کاربردی
توکن‌های ابزاری، دسترسی کاربران به یک سرویس بلاکچینی را ممکن می‌کنند. برای مثال، تبلیغ‌کنندگان مرورگر Brave از Basic Attention یا BAT برای پرداخت حق تبلیغات منتشرکنندگان استفاده می‌کنند و منتشرکنندگان نیز پاداش مخاطبان را با استفاده از BAT پرداخت می‌کنند.
✅ 2. توکن‌های تراکنشی – پرداختی
این توکن‌ها کاربردی مانند کوین‌ها داشته و بیشتر به‌عنوان وسیله مبادله، حفظ ارزش و واحد محاسباتی استفاده می‌شوند. استیبل‌کوین‌هایی مانند تتر (USDT)، بایننس USD (BUSD) و دای (Dai) که قیمت آنها همواره برابر با یک ارز فیات (سنتی) حفظ می‌شود از این دسته توکن‌ها هستند.
برای مثال همواره سعی می‌شود که یک تتر برابر با یک دلار آمریکا باشد. به‌دلیل برابری ارزشی با یک ارز فیات، این توکن‌ها در خطر نوسانات بالای سایر ارزهای دیجیتال نیستند و می‌توان در تریدها و مبادلات از آنها برای حفظ ارزش دارایی استفاده کرد.
✅ 3. توکن‌های اوراق بهادار
این توکن‌ها درواقع اوراق بهاداری مانند سهام هستند که به توکن‌های دیجیتالی بر بستر بلاکچین تبدیل شده‌اند. درست مانند اوراق بهادار سنتی این توکن‌ها به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا صاحب بخشی از یک شرکت بوده و در سود و زیان آن شرکت نیز سهیم باشند. برای مثال: برخی از استارتاپ‌ها با فروش این توکن‌ها به سرمایه‌گذاران و سهامداران اقدام به جذب سرمایه می‌کنند.
✅ 4. توکن‌های غیرمثلی (NFT)
توکن‌های غیرمثلی یا NFTها یکی از پرمعامله‌ترین توکن‌ها هستند که حجم مبادلات آنها در سال 2021 حدود 22 میلیارد دلار گزارش شده است. NFTها توکن‌های منحصربه‌فردی هستند که بر بستر یک بلاکچین ساخته شده و برای نمایش مالکیت یک دارایی خاص مانند اثر هنری یا زمین کاربرد دارند.
برخلاف توکن‌های قابل معاوضه (مانند دلار و بیت کوین) نمی‌توان این توکن‌ها را به‌صورت برابر با یکدیگر تبادل کرد؛ درواقع اگر هر دلار برابر با یک دلار یا هر بیت کوین برابر با هر بیت کوین دیگری است، هر NFT برابر با یک NFT دیگر نبوده و فراداده و ارزش مختص به خود را دارد.
✅ 5. توکن‌های حکومتی
توکن‌های حکومتی به دارنده اجازه می‌دهند تا اقدام به ارائه پیشنهاد در یک پروژه بلاکچینی کرده و به پیشنهادهای ارائه‌شده رأی بدهد؛ از این طریق دارندگان این توکن و کاربران آن پروژه می‌توانند بر نحوه عملکرد و جهت‌گیری آن تأثیر مستقیم داشته باشند. این توکن‌ها در پروژه‌های دنیای دیفای بیشترین کاربرد را دارند؛ چراکه در اینگونه پروژه‌ها نهاد نظارتی واحدی وجود ندارد و اعمال تغییرات و جهت‌گیری پروژه باید توسط کاربران آن تعیین شوند.
توکن سوزی چیست و چه تاثیری دارد؟
به فرآیند حذف عامدانه توکن‌ها و کوین‌هایِ در چرخش یک شبکه، توکن یا کوین‌‌سوزی گفته می‌شود که عموماً توسط تیم توسعه‌دهنده یک پروژه انجام می‌شود. برای توکن‌سوزی روش‌های مختلفی وجود دارد اما یکی از رایج‌ترین روش‌ها، ارسال توکن‌ها و کوین‌ها به یک «آدرس خورنده» است؛ در این فرآیند میزان توکن یا کوین لازم برای سوزانده‌شدن به آدرس خورنده ارسال می‌شود.
دارایی درون آدرس خورنده برای عموم قابل مشاهده است اما هیچ‌کسی امکان دسترسی به دارایی‌های درون آن را ندارد. توکن‌سوزی می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد اما عموماً از این فرآیند برای اهداف ضد تورمی استفاده می‌شود؛ در واقع کاهش موجودی در گردش یک دارایی عموماً سبب افزایش ارزش آن شده که تشویق سرمایه‌گذاران و تریدرها را برای ورود به بازار را به‌دنبال دارد.
یکی دیگر از کاربردهای توکن‌سوزی حفظ ارزش استیبل‌کوین‌ها نسبت به دارایی پشتوانه آنهاست. برای مثال مرجع کنترل‌کننده تتر (USDT) می‌تواند با سوزاندان یا مینت کردن (ساختن) توکن‌های تتر، قیمت این استیبل‌کوین را همواره برابر با یک دلار حفظ کند.
توکن‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟
همان‌طور که گفتیم توکن‌ها از زیرساخت موجود کوین‌های دیگر استفاده کرده و از شبکه‌های بلاکچین آنها بهره می‌برند؛ به همین سبب ساخت یک توکن به مراتب ساده‌تر از ساخت کوین است. درواقع فرآیند ساخت توکن به‌قدری ساده است که هر کسی می‌تواند با اندکی دانش کدنویسی و با استفاده از کیف پولی مانند متامسک توکن شخصی‌سازی‌شده خود را بسازد.
شاید تنها هزینه‌ای که باید برای ساخت یک توکن در نظر گرفت کارمزد شبکه بلاکچینی است که توکن بر بستر آن ساخته می‌شود؛ برای مثال اگر قصد دارید یک توکن ERC-20 بسازید، باید هزینه‌های کارمزد شبکه را با اتریوم (ETH) پرداخت کنید.
کوین چیست؟
قبل از پرداختن به تفاوت میان توکن‌ها و کوین‌ها بهتر است ابتدا با تعریف کوین آشنا شویم. یک کوین دارایی دیجیتالی است که بر بستر شبکه بلاکچین بومی خود ساخته شده و به‌عنوان روشی برای تبادل، نمایش ارزش و دارایی استفاده می‌شود.
کوین‌ها با استفاده از ماینینگ در الگوریتم اثبات کار (PoW) یا استیکینگ در الگوریتم اثبات سهام (PoS) یا سایر روش‌های اجماع شبکه ساخته می‌شوند. بر این اساس تمام تراکنش‌های کوین‌ها نیز توسط شبکه‌ای گسترده از نودهای محاسبه‌گر (ماینرها یا ولیدیتورها) انجام می‌شوند که سبب غیرمتمرکز شدن آنها می‌شود.
از میان کوین‌های معروف و رایج در دنیای ارزهای دیجیتال می‌توان به اتریوم (ETH)، بیت کوین (BTC) و ریپل (XRP) اشاره کرد.
استیکینگ (Staking) در دنیای ارزهای دیجیتال
مهم‌ترین تفاوت‌های کوین و توکن
پس از آشنایی با تعریف کوین و توکن می‌توانیم به تفاوت این دو مقوله بپردازیم. کوین‌ها برای حفظ ارزش دارایی و استفاده به‌عنوان یک ارز طراحی و ساخته شده‌اند و نگهدارندگان آنها می‌توانند برای پرداخت خدمات یا کالاهای مختلف از آنها استفاده کنند. از طرف دیگر با اینکه از توکن‌ها می‌توان برای پرداخت خدمات یا کالاها استفاده کرد، اما همان‌طور که دیدیم توکن‌ها انواع و کاربردهای متنوعی داشته و در دیفای، گیمینگ و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) نقشی حیاتی بازی می‌کنند.
بهترین و پرسودترین پروژه های دیفای برای سرمایه‌گذاری در سال 2020
برای مثال، آوه یک پروتکل دیفای است که دریافت و پرداخت وام را بدون نیاز به یک واسطه متمرکز ممکن می‌کند. آوه بر بستر شبکه اتریوم توسعه یافته و تمام تراکنش‌های آن از توکن AAVE استفاده می‌کنند که توکن اصلی پروتکل آوه است و روی استاندارد محبوب ERC-20 اجرا می‌شود.
همچنین، کوین‌ها بر پلتفرم بلاکچینی خود ساخته می‌شوند و توسعه‌دهندگان هر پروژه باید پروتکل‌های امنیتی و سیستم‌های پاداش‌دهی را طراحی کرده و روش ساخت یک کوین، مدیریت موجودی آن و نحوه ضبط و پردازش تراکنش‌های آن را نیز مشخص کنند. در حالی که توکن‌ها برای رفع نیازهای بلاکچینی خود، بلاکچین‌های موجود سایر کوین‌ها را به‌کار می‌گیرند.
بر همین اساس تفاوت بعدی توکن‌ها و کوین‌ها آشکار می‌شود؛ کوین‌ها محدود به شبکه‌های بلاکچینی خود هستند، در حالی که بیشتر توکن‌ها بر شبکه‌های مختلف توزیع می‌شوند و می‌توان با استفاده از پل‌های (Bridge) مختلف اقدام به سواپ توکن‌های متفاوت از شبکه‌های مختلف کرد.
تفاوت بعدی توکن‌ها و کوین‌ها در نحوه ساختن (مینت کردن) آنها دیده می‌شود؛ همان‌طور که دیدیم کوین‌ها با استفاده از الگوریتم‌های اجماع متنوع ساخته می‌شوند، در حالی که توکن‌ها با استفاده از مینت کردن از طریق قراردادهای هوشمند ساخته می‌شوند.
در ادامه به برخی از پرتکرارترین سوالات حوزه توکن‌ها خواهیم پرداخت:
کیف پول توکن چیست؟
درست مانند کوین‌ها، برای نگهداری توکن‌ها باید از کیف پول‌های ارز دیجیتال سازگار استفاده کرد؛ برای مثال اگر توکن مورد استفاده شما بر بستر شبکه اتریوم است، باید کیف پولی را انتخاب کنید که از این شبکه پشتیبانی می‌کند. بر این اساس کیف پول توکن و کوین با هم تفاوت خاصی ندارند و کیف پولی که از یک شبکه پشتیبانی کند، عموماً توانایی نگهداری از توکن‌های آن شبکه را نیز دارد.
توکن‌ها بر بستر چه پلتفرمی اجرا می‌شوند؟
برای ساخت توکن ارزهای دیجیتال می‌توان از بلاکچین‌ها و استانداردهای متنوعی استفاده کرد. بلاکچین اتریوم و دو استاندارد ERC-20 و ERC-721 از محبوب‌ترین استانداردهای توکن‌سازی به‌شمار می‌روند که سازگاری توکن‌های ساخته‌شده با شبکه اتریوم را به‌همراه دارند.
استاندارد ERC-20 بیشتر برای توکن‌های برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) شبکه اتریوم کاربرد دارد، در حالی که از ERC-721 بیشتر برای ساخت توکن‌های غیرمثلی (NFT) استفاده می‌شود. از سایر استانداردهای توکن‌سازی می‌توان به ERC-1155، ERC-777، BEP-20، TRC-20 و… اشاره کرد.
