افزایش محبوبیت دنیای ارزهای دیجیتال و جدی‌تر شدن نوآوری‌هایی مانند متاورس، منجر به افزایش علاقه شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری برای استفاده از این فناوری و ورود به این بازار شده است.
بر همین اساس، شرکت فیسبوک که سال گذشته نام خود را به متا (Meta) تغییر داد، اولین برنامه‌های ورود به این دنیا و ساخت متاورس خود را با معرفی یک ارز دیجیتال آغاز کرده است. در این مقاله از بلاگ پلتفرم مالی سیتکس قصد داریم به بررسی و معرفی ارز دیجیتال دییم پرداخته و با ویژگی‌های مختلف آن آشنا شویم.
نکته: بر اساس آخرین اخبار در ماه ژانویه 2022، پروژه دییم و ارز دیجیتال آن لغو شده و داراییهای متعلق به انجمن دییم نیز به شرکت Silvergate Capital فروخته شده است.
فهرست عناوین
ارز دیجیتال فیسبوک چیست؟
لیبرا یک ارز دیجیتال است که توسط فیسبوک راه‌اندازی شده و قصد دارد خود را به‌عنوان یک ارز جهانی با کارمزد پایین و کاربرپسند معرفی کند. در نهایت این ارز مانند پول دیجیتال بر گوشی موبایل شما بوده که با استفاده از آن می‌توان برای پرداخت در هر جایی که از این ارز پشتیبانی می‌کند استفاده کرد. لیبرا توسط سبدی از داراییهای مختلف مانند ارزهای دیجیتال بزرگ و ابزارهای قرض دولتی پشتیبانی خواهد شد.
دییم چیست؟
در دسامبر سال 2020 این ارز از لیبرا به دییم (Diem) تغییر نام داد و انجمن لیبرا که وظیفه نظارت و حفظ ارزش لیبرا را بر عهده دارد نیز نام خود را به انجمن دییم تغییر داد. در نتیجه دییم همان لیبراست که دچار تغییر نام شده است و از این به بعد نیز از نام دییم برای اشاره به ارز دیجیتال ساخته‌شده توسط فیسبوک استفاده خواهیم کرد.
ارز دیجیتال دییم چگونه کار می‌کند؟
درست مانند هر ارز دیجیتال دیگری با استفاده از کیف‌پول‌های دیجیتالی می‌توان اقدام به خریداری، نگهداری و استفاده از ارز دییم کرد؛ برای مثال می‌توان با پرداخت دلار، کوین دییم یا همان لیبرا دریافت کرد. در همین راستا، فیسبوک در حال توسعه و راه‌اندازی یک خدمت کیف‌پول دیجیتالی با نام کالیبرا (Calibra) است که با استفاده از آن می‌توان به نگهداری یا خرج این کوین‌ها پرداخت.
انجمن دییم (لیبرای سابق) که یک انجمن غیرسودده است وظیفه ردگیری و مدیریت این کوین‌ها را بر عهده خواهد داشت. از آنجایی که افراد ارزها و داراییهای خود را تبادل می‌کنند، این انجمن سعی دارد تا از پشتوانه داشتن تمام کوین‌ها اطمینان حاصل کند. از میان پشتوانه‌های احتمالی این ارز می‌توان به ارزهای دیجیتال بزرگ‌تر و سهام و اوراق بهادار اشاره کرد.
درواقع انجمن دییم به‌عنوان قانون‌گذار این ارز دیجیتال فعالیت خواهد کرد و این ارز تنها توسط فیسبوک مدیریت نخواهد شد. این انجمن دارای 28 عضو است که نام شرکت‌هایی مانند مسترکارد (Mastercard)، ویزا (Visa)، ای‌بی (eBay) و… در آن به چشم می‌خورد. فیسبوک نیز مانند سایر اعضا تنها یک حق رأی دارد و به‌عنوان «رییس» این انجمن فعالیت نخواهد کرد.
لیبرا متمرکز است یا غیر متمرکز؟
ارز دیجیتال دییم یا لیبرا از فناوری بلاکچین استفاده می‌کند اما از آنجایی که کاملاً غیرمتمرکز نیست، اطلاق نام «ارز دیجیتال» (Cryptocurrency) به آن نیز کار درستی تلقی نمی‌شود. تمرکز دییم از آنجا نشأت می‌گیرد که تنها اعضای انجمن دییم می‌توانند به دفتر ثبت کل یا لجر (Ledger) این ارز دسترسی داشته باشند.
هدف دییم چیست؟
ارز دیجیتال دییم یا لیبرا سعی دارد تا خود را به‌عنوان واسطه‌ای ساده برای انجام تبادل‌های مالی در سطح جهانی مطرح کند. تأمین پشتوانه بر پایه ارزهای دیججیتال بزرگ و سایر دارایی‌ها و اوراق بهادار نیز برای ایجاد ثبات در قیمت این ارز انجام خواهد شد. به عقیده فیسبوک و همکاران، این موضوع می‌تواند دییم یا لیبرا را برای انجام تراکنش‌های روزانه جذاب کند.
بر اساس اوراق سفید (Whitepaper) منتشر شده، گرانی کارمزد انتقال پول به‌صورت بین‌المللی در کشورهای در حال توسعه یکی از مهمترین مشکلاتی است که دییم یا لیبرا سعی در حل آن دارند. در این کشورها، کارمزدهای دریافتی سرویس‌های انتقال بین‌المللی پول به اندازه‌ای زیاد است که سالانه 50 میلیارد دلار برای خانواده‌های این کشورها خرج برمی‌دارد. نگهداری از پول نیز در این کشورها عموماً کار ساده‌ای نیست و دزدی از فرد منجر به تغییر شدید در مسیر زندگی افراد خواهد شد.
آشنایی با اندیکاتورهای مهم در تحلیل فاندامنتال ارز دیجیتال
جالب است بدانید که حدود 1.7 میلیارد نفر از جمعیت جهان به بانک‌های سنتی دسترسی ندارند، در حالی که بیش از یک میلیارد نفر از گوشی‌های هوشمند استفاده می‌کنند و دییم نیز سعی دارد با استفاده از همین پتانسیل اقدام به ساخت یک سیستم مالی جهانی ساده با کارمزد کم کند؛ درواقع هدف این پروژه و ارز دیجیتال تبدیل شدن به ارز دیجیتال جریان اصلی است که هر کسی امکان استفاده از آن را دارد.
دییم سعی دارد با استفاده از فناوری بلاکچین و دریافت کارمزد کم نسبت به سایر سرویس‌های انتقال پول یک سرویس مالی بهتر، ارزان‌تر و در دسترس‌تر را برای تمام افراد جامعه ایجاد کند.
دییم چه تفاوتی با سایر ارزهای دیجیتال دارد؟
همان‌طور که قبلاً گفتیم، ارز دیجیتال دییم دارای پشتوانه از نوع داراییهای واقعی است و این موضوع از مهمترین تفاوت‌های این ارز به‌شمار می‌آید. بیشتر ارزهای دیجیتال این ویژگی را ندارند و به همین سبب قیمت آنها پایداری چندانی نداشته و نوسان‌های زیادی را تجربه می‌کنند.
البته هستند ارزهای دیجیتالی که از داراییهای واقعی به‌عنوان پشتوانه استفاده می‌کنند (مانند استیبل‌کوین‌ها) اما این ارزها به یک نوع دارایی یا ارز متصل هستند؛ در حالی که دییم سبدی از دارایی‌ها را به‌عنوان پشتوانه بکار می‌گیرد.
تفاوفت جالب دیگر دییم یا لیبرا نسبت به سایر ارزهای دیجیتال، اعضای سازنده انجمن قانون‌گذار آن (انجمن دییم) است. حضور شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی مانند مسترکارد، پی‌پل و… از تفاوت‌های جالب دییم نسبت به سایر ارزهای دیجیتال است که اکثراً توسط تیمی از توسعه‌دهندگان نه‌چندان معروف ساخته می‌شوند.
کاربردهای ارز دیجیتال دییم برای فیسبوک
فیسبوک و در کل سایر اعضای انجمن دییم می‌توانند هزینه‌های خود را از سود حاصل از داراییهای نگهداری‌شده تأمین کرده و کسب درآمد کنند. هر چه افراد بیشتری از این ارز استفاده کنند، داراییهای نگهداری‌شده در صندوق پشتوانه نیز افزایش داشته و سود حاصل از این دارایی‌ها بیشتر خواهد شد.
برای درک بهتر به مثال زیر توجه کنید:
بر اساس نتایج تحلیل‌ها و اطلاعات مختلف، به این نتیجه رسیده‌اید که ارز دیجیتال فرضی ABC در سال آینده رشد 15 تا 25 درصدی را تجربه خواهد کرد؛ اما به دلایل مختلف، پول لازم برای خرید این ارز را ندارید. اگر از حدس خود مبنی بر افزایش ارزش ارز ABC اطمینان دارید، می‌توانید یک وام با تنفس فرضی دو سال دریافت کرده و با استفاده از آن ارز ABC خریداری کنید. پس از افزایش ارزش این ارز در سال آینده نیز، می‌توانید سود خود را برداشت کرده و وام مذکور را به‌صورت یکجا پرداخت کنید.
حال انجمن دییم را جای خود گذاشته و پول دریافت‌شده از کاربران در ازای پرداخت کوین دییم را نیز به‌عنوان وام دریافتی در مثال بالا فرض کنید. درواقع انجمن دییم، در ازای فراهم کردن یک سیستم مالی بین‌المللی و ساده با کارمزد کم از کاربران پول دریافت کرده و با استفاده از این پول اقدام به سرمایه‌گذاری در داراییهای مورد نظر خود می‌کند. خرید این دارایی‌ها در اصل برای حفظ ارزش دییم انجام می‌شود، اما در صورت رشد ارزش این دارایی‌ها انجمن دییم می‌تواند این سود را برای خود برداشت کند.
مزایا و معایب استفاده از دییم
در اینجا به‌صورت جسته و گریخته به مزایای ارز دیجیتال دییم یا همان لیبرا پردخته‌ایم و در ادامه به لیست کردن این موارد بسنده خواهیم کرد:
- امکان ارسال دارایی به‌صورت بین‌المللی با پرداخت کارمزد پایین
- ثبات نسبی قیمت به دلیل پشتیبانی صندوق پشتوانه
- امکان ساخت برنامه‌های (Application) بر پایه شکبه بلاکچینی این ارز
- امکان استفاده برای تراکنش‌های روزمره در کشورهای در حال توسعه‌ای که سیستم بانکی قدرتمند دسترسی ندارند.
در ادامه به برخی از معایب دییم و انجمن آن خواهیم پرداخت:
همان‌طور که گفتیم، توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌های مختلف بر پایه شبکه بلاکچینی این ارز بسازند؛ این موضوع نقاط مثبت و منفی مختص به خود را دارد؛ مثبت از این نظر که هزینه کم ورود توسعه‌دهندگان به این شبکه منجر به ایجاد رقابت و افزایش نوآوری خواهد شد که در نهایت به نفع کاربر خواهد بود. از طرف دیگر، توسعه‌دهندگان و بازیگران بد می‌توانند به نحوی به سابقه تراکنش‌های کاربران دسترسی داشته و از آنها سوءاستفاده کنند.
البته مهمترین عیب ارز دیجیتال و انجمن دییم، متمرکز بودن آن است. ایجاد عدم تمرکز یکی از دلایل اصلی ایجاد ارزهای دیجیتال شناخته می‌شود و این اهمیت در حدی است که یکی از ارکان مشکل سه‌گانه بلاکچین‌ها عدم تمرکز معرفی می‌شود. (این ارکان شامل عدم تمرکز، امنیت و مقیاس‌پذیری می‌شود)
اوراق سفید این ارز دیجیتال از برنامه‌های انجمن دییم برای ایجاد عدم تمرکز کامل سخن می‌گوید؛ اما با این فرض که این اتفاق رخ دهد، رخداد آن در ادامه مسیر و پس از رونمایی رسمی و آغاز به کار این ارز خواهد بود و تا آن زمان، عدم تمرکز یکی از مشکلات این ارز باقی خواهد ماند.
باید توجه داشت که به‌صورت کلی، اظهار نظر در مورد مزایا و معایب پروژه دییم چندان کار ساده‌ای نیست؛ زیرا این پروژه هنوز شروع به کار نکرده و از عملکرد آن در دنیای واقعی بی‌خبریم.
در ادامه به برخی از پرسش‌های متداول در مورد دییم یا لیبرا پاسخ خواهیم داد:
ارز دیجیتال لیبرا را می‌توان در کدام کیف‌پول ذخیره کرد؟
اطلاعات زیادی در این زمینه در دسترس نیست؛ هر چند تصور می‌شود تا کیف‌پول کالیبرا (Calibra) که توسط خود فیسبوک راه‌ندازی خواهد شد، میزبان دییم باشد.
امنیت شبکه دییم فیسبوک چگونه تأمین می‌شود؟
درست مانند هر ارز دیجیتال، ارز دیجیتال دییم نیز از فناوری بلاکچین استفاده می‌کند که وظیفه تأمین امنیت و پردازش تراکنش‌ها را بر عهده دارد.
