معاملات فیوچرز (Futures) ارز دیجیتال چیست؟

با افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال در دهه اخیر و مطرح‌شدن این بازار به‌عنوان روشی مناسب برای سرمایه‌گذاری، شاهد افزایش تعداد ابزارهای معاملاتی این بازار نیز بوده‌ایم.

از میان این ابزارها می‌توان به معاملات فیوچرز اشاره کرد که امکان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در ارزهای دیجیتال را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. اما معاملات فیوچرز دقیقاً به چه چیزی اشاره دارند و چگونه کار می‌کنند؟ نقاط مثبت یا منفی آنها چیست؟ در این مقاله از بلاگ پلتفرم مالی سیتکس قصد داریم به این سوالات پاسخ دهیم.

منظور از فیوچرز در ارز دیجیتال چیست؟

بر اساس تعریف، معاملات فیوچرز قراردادهایی به‌حساب می‌آیند که طرفین آن ملزم به مبادله مقدار مشخصی ارز دیجیتال در یک تاریخ ازپیش‌تعیین‌شده با قیمت مشخص هستند. از آنجایی که معاملات فیوچرز با خرید و فروش مستقیم ارزهای دیجیتال انجام نمی‌شوند، جزء مشتقات مالی دسته‌بندی می‌شوند.

به‌صورت ساده اما، معامله فیوچرز قراردادی است که طی آن دو سرمایه‌گذار بر سر قیمت یک ارز دیجیتال در آینده شرط‌بندی می‌کنند. شایان ذکر است که درست مانند مواردی نظیر تحلیل تکنیکال و فاندامنتال، معاملات فیوچرز نیز پیش‌تر در دنیای اوراق قرضه و بورس وجود داشته‌اند و بعدها با تغییراتی وارد دنیای ارزهای دیجیتال شده‌اند.

سرمایه‌گذاران با استفاده از معاملات فیوچرز می‌توانند بدون نیاز به خرید مستقیم یک ارز دیجیتال، در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. همچنین، این معاملات می‌توانند محافظ خوبی در برابر نوسان‌های بازار پرتلاطمی مانند ارزهای دیجیتال باشد؛ چراکه سرمایه‌گذار می‌تواند از ثابت‌بودن قیمت خرید یا فروش یک ارز دیجیتال در آینده اطمینان حاصل کند؛ البته اگر این قیمت برخلاف پیش‌بینی تریدر حرکت کند، وی باید ارز دیجیتال مذکور را با قیمتی بالاتر از قیمت بازار خریده یا به قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار بفروشد.

اصطلاحات مهم در معاملات فیوچرز ارزهای دیجیتال

صحبت درباره معاملات فیوچرز در ارزهای دیجیتال نیازمند آشنایی با اصطلاحاتی است که علاوه‌بر ساده‌تر کردن مفاهیم پیش‌رو، برای فعالیت در این حوزه نیز کاربردی خواهند بود. در ادامه به بررسی این اصطلاحات خواهیم پرداخت.

✔ فاندینگ ریت (Funding Rate)

فاندینگ ریت به پرداخت‌های دوره‌ای اشاره دارد که بر اساس تفاوت میان قیمت تعیین‌شده در قراردادها و قیمت فعلی آن دارایی در بازار، به تریدرهای لانگ (Long) و شورت (Short) پرداخت می‌شود؛ در نتیجه، بسته به نوع این تفاوت قیمت، تریدرها ملزم به پرداخت یا دریافت مبلغ مشخصی هستند. دلیل استفاده از فاندینگ ریت را نیز می‌توان در جلوگیری از واگرایی بلندمدت میان قیمت‌های بازار و قراردادها جست‌وجو کرد.

فاندینگ ریت عموماً از دو بخش تشکیل شده است: نرخ بهره (Interest Rate) و پریمیوم (Premium). در یک صرافی مانند بایننس، نرخ بهره ثابت است و پریمیوم نیز بر اساس اختلاف میان قیمت فعلی یک دارایی در بازار و قیمت آن در قراردادها تغییر می‌کند؛ بدین صورت که هر چه اختلاف میان این دو قیمت بیشتر باشد، پریمیوم پرداختی نیز بیشتر خواهد بود.

بر این اساس، فاندینگ ریت زمانی مثبت است که قیمت یک دارایی در قراردادها بیشتر از قیمت آن در بازار باشد. در این حالت تریدرهای لانگ (Long) باید به تریدرهای شورت (Short) مبلغی پرداخت کنند. همچنین فاندینگ ریت منفی نیز نشان‌دهنده کمتر بودن قیمت فعلی یک دارایی نسبت به قیمت آن در قراردادهاست که طی آن تریدرهای شورت (Short) به تریدرهای لانگ (Long) فاندینگ ریت پرداخت می‌کنند.

✔ سود باز (Open Interest)

سود باز به مجموع ارزش قراردادهای فیوچرزی اشاره دارد که در یک صرافی توسط تریدرها و سرمایه‌گذاران نگهداری شده است. این مقدار از طریق کم‌کردن ارزش قراردادهای بسته‌شده از قراردادهای باز محاسبه می‌شود.

فرض کنید سه سرمایه‌گذار A و B و C در معاملات فیوچرز صرافی CME فعالیت می‌کنند. فرد A یک قرارداد و فرد B نیز پنج قرارداد خریداری کرده و در موقعیت لانگ قرار می‌گیرند. فرد C نیز با فروش هفت قرارداد، موقعیت شورت را اتخاذ می‌کند؛ بدین ترتیب سود باز این صرافی در پایان آن روز 13 خواهد بود. هنگامی که هر یک این افراد موقعیت‌ها و قراردادهای خود را ببندد، سود باز این صرافی نیز کاهش خواهد یافت.

✔ حجم معاملات (Volume)

حجم معاملات به مجموع ارزش معاملات فیوچرز انجام‌شده در یک صرافی یا دارایی اشاره دارد؛ هر چه این مقدار بیشتر باشد، دارایی مورد نظر به‌صورت فعال تریدشده و نقدینگی بالاتری خواهد داشت.

✔ اهرم (Leverage)

اهرم یا لورج به سرمایه مقروضی اشاره دارد که یک سرمایه‌گذار برای ترید ارزهای دیجیتال یا هر دارایی دیگر قرض می‌کند. استفاده از اهرم منجر به افزایش سرمایه اولیه شده و افزایش سود نهایی را به‌دنبال دارد.

✔ حداقل وجه تضمین (Margin)

مارجین به حداقل سرمایه لازم برای فعالیت در یک صرافی و استفاده از اهرم در آن صرافی اشاره دارد. برای مثال، برای فعالیت در معاملات فیوچرز صرافی CME یک تریدر باید حداقل 50 درصد از ارزش قرارداد فیوچرز خریداری‌شده را در صرافی سپرده‌گذاری کند. تأمین باقی‌مانده ارزش قرارداد نیز با استفاده از اهرم (Leverage) ممکن است.

✔ لیکوئیدشدن (Liquidation)

به‌صورت کلی، لیکوئیدشدن به فروش ارز دیجیتال و تبدیل آن به استیبل‌کوین یا پول فیات اشاره دارد و آن را می‌توان به نوع خواسته یا ناخواسته تقسیم‌بندی کرد. لیکوئیدشدن خواسته زمانی رخ می‌دهد که یک تریدر پس از کسب سود، دارایی‌های خود را فروخته و نقد می‌کند.

لیکوئیدشدن ناخواسته اما در فضای معاملات فیوچرز رخ می‌دهد که طی آن دارایی‌های یک تریدر به‌صورت خودکار و توسط صرافی فروخته‌شده و نقد می‌شوند. این اتفاق در پی عدم توانایی تریدر برای برآورده‌سازی حداقل مارجین لازم برای دریافت اهرم رخ می‌دهد؛ در این حالت صرافی تمام موقعیت‌ها و قراردادهای فیوچرز تریدر را بسته و آنها را می‌فروشد. مسلماً تلاش تمام تریدرها پیشگیری از لیکوئیدشدن است.

✔ صندوق بیمه (Insurance Funds)

صندوق بیمه یکی از راه‌های رایج برای جلوگیری از لیکوئیدشدن و از دست دادن اهرم‌های معاملاتی در معاملات فیوچرز محسوب می‌شود. در این روش، کمبود شدید مارجین یک تریدر که منجر به ورشکستگی وی می‌شود، با استفاده از کارمزد لیکوئیدشدن یک تریدر دیگر تأمین می‌شود. با اینکار میزان ضرر و در نتیجه خروج سرمایه از یک بازار معاملاتی فیوچرز کاهش می‌یابد که در نهایت منجر به افزایش حجم مبادلات خواهد شد.

10 استراتژی ترید روزانه ارز دیجیتال (Day Trading)

نحوه عملکرد معاملات فیوچرز در صرافی‌های قانونی

برای درک بهتر نحوه عملکرد معاملات فیوچرز در یک صرافی، به مثال زیر توجه داشته باشید:

فرض کنید یک سرمایه‌گذار دو قرارداد فیوچرز بیت کوین در صرافی CME خریداری کرده که معادل 10 بیت کوین است. فرض کنید هنگام خرید این قراردادها قیمت هر بیت کوین 5,000 دلار بوده؛ بر این اساس ارزش کل این دو قرارداد به 50,000 دلار می‌رسد. از آنجایی که در صرافی CME، مارجین لازم برای سرمایه‌گذاری معادل 50 درصد ارزش کل قرارداد است، سرمایه‌گذار باید برای خرید این دو قرارداد معادل 25,000 دلار را سپرده‌گذاری کند؛ تأمین باقی‌مانده پول لازم برای خرید دو قرارداد مذکور نیز با استفاده از اهرم ممکن خواهد بود.

ارزش هر قرارداد بر اساس قیمت دارایی متصل به آن (در این مثال قیمت بیت کوین) تغییر می‌کند و صرافی CME نیز از نرخ پایه بیت کوین (BRR) برای تعیین قیمت بیت کوین استفاده می‌کند. این نرخ نیز در واقع میانگین وزنی قیمت بیت کوین در صرافی‌های مختلف است که در هر روز میان ساعت 3 تا 4 بعدازظهر به‌وقت لندن محاسبه می‌شود.

بسته به تغییرات قیمت بیت کوین، سرمایه‌گذار می‌تواند قرارداد فیوچرز خریداری‌شده را نگهداری کند یا آن را به شخص ثالثی بفروشد. هنگام فرارسیدن سررسید نیز، سرمایه‌گذار دو راه در پیش دارد؛ قرارداد را اجرا کرده و آن را نقد کند یا با توافق طرف دیگر قرارداد، قرارداد جدیدی ایجاد کند.

تفاوت معاملات اسپات (Spot) و فیوچرز (Futures) چیست؟

دو روش اسپات و فیوچرز از رایج‌ترین روش‌های انجام معاملات و ترید در بازار ارزهای دیجیتال محسوب می‌شوند و انتخاب میان این دو یکی از تصمیمات مهم در مسیر فعالیت یک تریدر در این بازار است. پرداخت عمیق و نگاه جزئی به تفاوت‌های این دو خود نیازمند یک مقاله است؛ اما برای آشنایی با تفاوت‌های آنها می‌تواند برای درک نحوه عملکرد معاملات فیوچرز کاربردی باشد. در ادامه به برخی از مهمترین تفاوت‌ها این دو خواهیم پرداخت.

1. زمان انجام تراکنش

همان‌طور که گفتیم معاملات فیوچرز شامل یک قرارداد است که طی آن طرفین بر سر خرید یا فروش یک ارز دیجیتال در زمان مشخص و با قیمت از پیش‌تعیین‌شده توافق می‌کنند؛ بدین ترتیب فیوچرز معامله‌ای است که در آینده رخ خواهد داد.

در حالی که معاملات اسپات (Spot) در لحظه و با قیمت فعلی بازار انجام می‌شوند؛ یعنی دریافت و پرداخت هزینه لازم در ازای پرداخت و دریافت ارز دیجیتال در همان لحظه رخ می‌دهد.

2. اهرم

امکان استفاده از اهرم یکی از دلایل جذب سرمایه‌گذاران و تریدرها به بازار معاملاتی فیوچرز است؛ چراکه با استفاده از اهرم می‌توان با سرمایه اولیه کمتر، معاملات بزرگتری انجام داد. در واقع برای خرید یک بیت کوین در بازار معاملاتی اسپات، یک تریدر نیازمند هزاران دلار است؛ اما همین تریدر می‌تواند با کسری از سرمایه لازم در معاملات اسپات، به ترید یک بیت کوین در معاملات فیوچرز بپردازد.

3. تعدد ابزارهای ترید

در معاملات اسپات، دریافت سود تنها هنگام افزایش ارزش یک ارز ممکن خواهد بود و کسب سود در بازار خرسی بسیار سخت یا غیرممکن است؛ این در حالی است که با استفاده از موقعیت شورت در معاملات فیوچرز امکان کسب درآمد از بازار نزولی نیز وجود دارد. در واقع دست تریدر در معاملات فیوچرز بسیار باز است و می‌تواند با استفاده از فروش شورت، آربیتراژ، ترید جفت ارزها و… استراتژی ترید پیچیده‌تری برای خود تعریف کند.

4. نقدینگی

معاملات فیوچرز عموماً نقدینگی عمیق چند تریلیون دلاری را تجربه می‌کنند؛ برای مثال بازار معاملاتی فیوچرز بیت کوین به‌طور میانگین 2 تریلیون دلار گردش مالی دارد و این رقم چندین برابر بیشتر از نقدینگی موجود در بازارهای اسپات این ارز است. نقدینگی بالا جابجایی دارایی‌ها و خرید و فروش را برای تریدرها ساده‌تر می‌کند. همچنین بازار فیوچرز خطر کمتری دارد؛ چراکه در نقدینگی بالا همواره کسی هست که طرف دیگر یک پیشنهاد را قبول کند و بدین ترتیب رخداد لغزش (Slippage) نیز در این بازار بسیار کمتر است.

5. تفاوت قیمت

در بازار معاملاتی اسپات قیمت یک ارز دیجیتال بر اساس اصول کلاسیک اقتصادی مانند عرضه و تقاضا تعیین می‌شود؛ در حالی که در بازار معاملاتی فیوچرز قیمت یک دارایی بر اساس میانگین قیمت اسپات به‌علاوه هزینه حمل تا زمان رسیدن سررسید مشخص می‌شود.

6. مدل سرمایه‌گذاری

فعالیت در بازار معاملاتی اسپات نیازمند یک کیف پول ارز دیجیتال است و از طریق خرید و فروش مستقیم ارز دیجیتال انجام می‌شود؛ در حالی که بازار معاملاتی فیوچرز یا آتی جزء مشتقات است و فعالیت در آن نیازمند خرید ارز دیجیتال نیست.

7. احراز هویت

فعالیت در بازار قانونی فیوچرز نیازمند انجام مراحل احراز هویت و اثبات اعتبار تریدر است؛ چراکه اجرای مسائلی مانند مارجین و اهرم نیاز به شناس‌بودن تریدر برای صرافی دارد. این در حالی است که امکان فعالیت در بازارهای اسپات بدون انجام مراحل احراز هویت نیز وجود دارد.

اکسچنج سیتکس با بستری امن و مطمئن برای شما کاربران عزیز، محیطی را راه‌اندازی نموده که به وسیله آن با خیالی آسوده به خریدوفروش بیت کوین و دیگر ارز های دیجیتال بپردازید. از ویدیو نحوه احراز هویت در صرافی آنلاین سیتکس دیدن کنید.

8. جابجایی ارز دیجیتال

معاملات اسپات نیازمند جابجایی ارز دیجیتال هستند؛ اما در بسیاری از بازارهای معاملاتی فیوچرز، خبری از انتقال ارز دیجیتال نیست و تمام نقل و انتقالات از طریق انتقال معادل دلاری قرارداد انجام می‌شود.

صرافی‌های معتبر معاملات فیوچرز

تنها راه فعالیت در بازار معاملاتی فیوچرز ارزهای دیجیتال استفاده از صرافی‌هایی است که از این نوع بازار پشتیبانی می‌کنند. همان‌طور که در ادامه مشاهده خواهید کرد این صرافی لزوماً نباید فعال در حوزه ارزهای دیجیتال باشد و برخی از صرافی‌های سنتی که عموماً در حوزه بورس و اوراق قرضه فعالیت دارند نیز معاملات فیوچرز را ارائه می‌دهند.

نام معتبرترین این صرافی‌ها را در ادامه مشاهده می‌کنید:

• Binance
• FTX
• CME
• eToro
• BitMEX
• TD Ameritrade
• Kraken
• Bakkt
• Deribit
• Bybit
• Coinex

مزایا استفاده از معاملات فیوچرز

استفاده و فعالیت در بازار معاملاتی فیوچرز مزایا و معایب مختص به خود را دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:

1. سادگی: فعالیت در بازار آتی نیازمند ساخت کیف پول و مسائل مرتبط به آن نیست و بیشتر معاملات آن از طریق ارز فیات انجام می‌شود.
2. امنیت بیشتر نسبت به خرید خود ارز دیجیتال: فعالیت در این بازار مشکلات و پیچیدگی‌های مختص به نگهداری از ارز دیجیتال را نداشته و خطر کلاهبرداری کمتری دارد.
3. ابزارهای مالی پیشرفته‌تر: در مقایسه با سایر روش‌های فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال، معاملات فیوچرز ابزارهای متنوع‌تری ارائه می‌کنند.
4. کسب سود حتی در بازار نزولی: با استفاده از قراردادهای فیوچرز می‌توان علیه بازار شرط‌بندی کرده و به کسب سود پرداخت.
5. اهرم: استفاده از اهرم منجر به افزایش سرمایه اولیه و توان مانور سرمایه‌گذار می‌شود.

معایب استفاده از معاملات فیوچرز

1. خطر بالا: طبیعت پرنوسان ارزهای دیجیتال یک شمشیر دولبه برای معاملات فیوچرز است؛ اما به‌صورت کلی فعالیت در این بازار را پرخطرتر می‌کند.
2. خطر اهرم: درست است که وجود اهرم می‌تواند سرمایه اولیه تریدر را افزایش دهد؛ اما این موضوع خظر ناشی از ضررکردن را نیز افزایش می‌دهد.
3. متمرکز بودن: ایجاد سیستم‌های غیرمتمرکز از اهداف اصلی ارزهای دیجیتال است و بازارهای فیوچرز همگی عموماً به‌صورت متمرکز فعالیت می‌کنند که با یکی از اصول موجودیت ارزهای دیجیتال در تضاد است.
4. لزوم احراز هویت: در ادامه مورد قبلی، فعالیت در بازار معاملاتی آتی یا فیوچرز عموماً نیازمند انجام مراحل احراز هویت و تأیید فعالیت است که تمرکز را به‌همراه داشته و ورود به این بازار را کمی سخت‌تر می‌کند.

مهمترین نکات برای انجام معاملات فیوچرز در بازار ارز دیجیتال

 درست است که تعداد مزایایی که برای فعالیت در بازار معاملاتی فیوچرز ارائه کردیم بیشتر از معایب مطرح شده است؛ اما خطر فعالیت در این بازار به‌قدری بالاست که بسیاری از تریدرها را از فعالیت در این بازار منصرف می‌کند. اگر قصد دارید وارد این بازار شوید؛ به نکات زیر توجه داشته باشید:

1. قبل از هر چیز با معانی و کاربردهای اصطلاحات و روش‌های موجود در بازارهای معاملاتی فیوچرز ارز دیجیتال آشنا شده و به آنها مسلط شوید.
2. صرافی مورد نظر را با دقت انتخاب کنید. انجام مراحل احراز هویت و شروع فعالیت در بازار فیوچرز عموماً وقت‌گیر است و برای پیشگیری از تلف وقت، بهتر است در انتخاب صرافی و شروع مراحل آن دقت داشته باشید.
3. در انتخاب صرافی مورد نظر به حجم مبادلات آن توجه داشته باشید؛ فعالیت در بازارهایی که خجم مبادلات بالا دارند ساده‌تر بوده و خطر کمتری دارد.
4. حتماً فیلترشکن با IP ثابت خریداری کنید. فعالیت در بسیاری از صرافی‌های مذکور در این مقاله به‌دلایل مختلف برای ایرانی‌ها نیازمند VPN است و برای جلوگیری از مشکلات قانونی و بسته‌شدن حساب، از فیلترشکن با IP ثابت استفاده کنید.
5. استفاده از اهرم روش بسیار مناسبی برای افزایش سود و توانایی گسترش سرمایه است؛ اما همواره نسبت به مارجین خود حساس باشید تا از لیکوئیدشدن جلوگیری کنید.
6. حتماً استفاده از روش‌هایی مانند تحلیل تکنیکال و فاندامنتال را در دستور کار خود قرار دهید.

در ادامه به برخی از سوالات متداول کاربران در مورد بازارهای معاملاتی آتی یا فیوچرز ارزهای دیجیتال پاسخ خواهیم داد:

معاملات فیوچرز بایننس چگونه انجام پذیر است؟

برای فعالیت در این صرافی کافی است یک حساب Binance Futures باز کنید؛ توجه داشته باشید که فعالسازی ورود دوعاملی (2-factor authentication) الزامی است. سپس با استفاده از ارزهای سازگار با این سایت مانند USDT، BUSD و… حساب خود را شارژ کنید. نوع قرارداد فیوچرز خود را از میان USDⓈ-M Futures یا COIN-M Futures انتخاب کنید. سپس اهرم مناسب خود را انتخاب کرده و با ایجاد سفارش، فعالیت در این بازار را شروع کنید.

حکم شرعی معاملات فیوچرز ارز دیجیتال

همان‌طور که دیدیم بازار معاملاتی فیوچرز مقوله پیچیده‌ای است و حکم شرعی اینگونه مسائل، مطابق با قانون کشور اسلامی تعیین می‌شود. بر این اساس، رعایت قانون کشور معادل رعایت حکم شرعی است.

کدامیک از صرافی‌های ارز دیجیتال از قراردادهای آتی پشتیبانی می‌کنند؟

از میان این صرافی‌ها می‌توان به بایننس، کوینکس، FTX، eToro و Bybit اشاره کرد.