توکن غیرمثلی NFT چگونه کار می‌کند؟
در دو سال اخیر NFTها یا توکن‌های غیرمثلی از پر سر و صداترین بخش‌های دنیای ارزهای دیجیتال و بلاکچین بوده و توانسته‌اند توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران و کاربران این دنیا را به خود جلب کنند. از تصاویر و آثار هنری دیجیتال گرفته تا موسیقی و دنیای متاورس، NFTها نشان داده‌اند که می‌توانند کاربری‌های متعددی داشته باشند.
اما NFT چگونه کار می‌کند؟ این توکن‌های غیرمثلی چه کاربردهایی دارند و در آینده به چه شکلی خواهند رسید؟ در این مقاله از پلتفرم مالی سیتکس، پاسخ این سوالات را بررسی خواهیم کرد.
فهرست عناوین
NFT چیست؟
توکن غیرمثلی یا NFT نوعی دارایی است که هر واحد آن با کد شناسایی و فراداده (Metadata) منحصربه‌فرد بر پایه شبکه بلاکچین ساخته می‌شود و نمی‌توان هر واحد از آن را به‌صورت برابر با سایر NFTها معاوضه کرد. برای درک بهتر NFT و نحوه کارکرد آن، بهتر است بخش‌های مختلف آن را به‌صورت جدا مورد بررسی قرار دهیم؛ یعنی توکن و غیرمثلی!
در دنیای بلاکچین، توکن نوعی ارز دیجیتال است که بر پایه شبکه بلاکچینی سایر ارزها (کوین‌ها) توسعه یافته و از الگوریتم‌های آنان برای پردازش و ثبت تراکنش‌های خود استفاده می‌کند؛ ارزهایی مانند USDT، WBTC و DAI از نمونه‌های توکن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال به‌حساب می‌آیند.
در بیشتر مواقع توکن‌ها برای نمایش دارایی‌های مختلف استفاده می‌شوند؛ از دارایی‌های آنچین On-chain گرفته تا دارایی‌های دنیای واقعی. برای مثال توکن WTBC برای نمایش ارز دیجیتال بیت کوین در سایر شبکه‌های بلاکچینی مانند اتریوم استفاده می‌شود و هر توکن USDT نیز نماینده یک دلار آمریکا در شبکه بلاکچین است.
دارایی مثلی با غیرمثلی چه تفاوتی دارد؟
به‌صورت کلی می‌توان دارایی‌ها را به دو دسته مثلی و غیرمثلی تقسیم کرد؛ دارایی‌های مثلی دارایی‌هایی هستند که هر واحد از آنها با هر واحد دیگر برابر است و می‌توان آنها را به‌صورت برابر با یکدیگر معاوضه کرد. مواردی مانند ریال، دلار، بیت کوین و اتریوم و… از نمونه‌های دارایی‌های مثلی به‌شمار می‌روند؛ چراکه ارزش هر یک دلار یا یک بیت کوین با یک دلار یا یک بیت کوین دیگر برابر است.
بدین ترتیب، دارایی‌های غیرمثلی نیز دارایی‌هایی هستند که هر واحد از آنها منحصربه‌فرد بوده و نمی‌توان آنها را به‌صورت برابر با یکدیگر تعویض کرد. مواردی نظیر زمین، الماس و NFTها از این دسته از دارایی‌ها محسوب می‌شوند؛ چراکه هر واحد از این دارایی‌ها اندازه و ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر نمونه‌ها جدا می‌کند.
NFT چگونه کار می‌کند؟
همان‌طور که گفتیم، NFTها توکن‌هایی هستند که بر پایه شبکه بلاکچین توسعه یافته و اطلاعات مختلف را در خود نگهداری می‌کنند؛ در واقع مینت (ساخت) یک NFT برابر با ساخت یک توکن کاملاً جدید با ویژگی‌ها و مشخصات جدید است. بسته به کاربردهای این توکن ساخته‌شده، اطلاعات قرار گرفته در آن نیز تغییر می‌کند؛ اگر توکن مورد نظر بیانگر یک تکه زمین مجازی باشد، مواردی نظیر محل، مساحت، نام مالک یا مالکان جدید و زمان ایجاد آن در توکن مورد نظر ذخیره می‌شود.
در حقیقت NFTها را می‌توان نوعی بسته اطلاعاتی بسیار امن درنظر گرفت که چون در شبکه بلاکچین قرار گرفته، تغییر در آن نیز منوط به انجام یک تراکنش و ثبت اطلاعات جدید در آن است.
برای آشنایی با چگونگی کارکرد NFTها بهتر است با ویژگی‌های اصلی آنان آشنا شویم. مهمترین ویژگی‌های NFT را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- خاص: هر NFT مشخصات مختص به خود را داشته و اطلاعات خاصی را به‌نمایش می‌گذارد و مشابه هیچ NFT دیگری نیست.
- امکان پیگیری دارندگان قبلی: هر گونه نقل و انتقال یک NFT در آن ثبت می‌شود و می‌توان به‌سادگی آن را پیگیری کرد.
- غیرقابل تقسیم: نمی‌توان یک NFT را به چند بخش تقسیم کرده و به‌فروش گذاشت.
- تضمین مالکیت: دارنده یک NFT، مالک بلامنازع دارایی مربوطه خواهد بود و بدون انجام یک تراکنش قابل پیگیری، نمی‌توان مالکیت آن را تغییر داد.
- تقسیم‌بندی مالکیت: با استفاده از ثبت چند NFT برای بخش‌های مختلف یک دارایی می‌توان مالکیت آن را تقسیم کرد.
- سادگی انتقال: انتقال مالکیت یک NFT بسیار ساده است و به‌سرعت و از طریق یک تراکنش بلاکچینی انجام می‌شود.
- دارایی مهر زمانی: زمان ایجاد و هر گونه تغییر در مالکیت و انتقال یک NFT همواره ثبت می‌شود.
موارد استفاده از NFT چیست؟
از آنجایی که داده‌های ثبت‌شده بر بستر شبکه بلاکچین غیرقابل تغییر هستند، مهمترین کاربرد یک NFT یا توکن غیرمثلی را می‌توان ثبت و نمایش مالکیت یک دارایی بر پایه شبکه بلاکچین دانست. اما این توکن‌ها کاربردهای دیگری نیز دارند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
1. متاورس
همان‌طور که می‌دانید متاورس دنیایی مجازی است که در آن کاربران می‌توانند به کار یا تفریح پرداخته و با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. از آنجایی که همه چیز در این دنیا مجازی است، استفاده از NFTها برای ثبت، انتقال و اثبات مالکیت اشیای مختلف از بخش‌های اصلی دنیای متاورس محسوب می‌شود؛ زمین‌های متاورسی، وسایل خانه، لباس آواتارها و… از مواردی هستند که مالکیت آنها تنها با استفاده از NFTها میسر است.
آموزش خرید زمین مجازی رایگان در دنیای متاورس
2. استفاده در هنر و حذف واسطه میان هنرمند و مخاطب
در حالت عادی، هنرمندان هنرهای بصری به کمک استودیوها و موسسات هنری اقدام به برگزاری گالری‌های هنری کرده و از این طریق با مخاطبان ارتباط برقرار می‌کنند. با پیشرفت و گسترش استفاده از اینترنت، گالری‌های مجازی محبوبیت بالایی پیدا کرده‌اند، اما عموماً پلتفرم برگزارکننده اینگونه گالری‌ها تنها مرجع تضمین مالکیت اثر به‌نمایش گذاشته‌شده و خریداری‌شده است.
هنرمندان به کمک NFTها می‌توانند این واسطه‌ها را حذف یا حداقل نقش آنان را کمرنگ‌تر کنند و مستقیماً با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند. در حال حاضر هنرمندان متعدد از حوزه‌هایی نظیر هنرهای بصری و موسیقی در حال فروش آثار خود با استفاده از NFTها هستند.
3. بازار املاک
همان‌طور که گفتیم هر گونه مالکیت را می‌توان با استفاده از NFTها در شبکه بلاکچین ثبت کرد، شایان ذکر است که این ثبت مالکیت تنها مختص دارایی‌های مجازی نیست و امکان ثبت دارایی‌های واقعی مانند املاک نیز وجود دارد. استفاده از NFTها در این بازار می‌تواند منجر به حذف یا کمرنگ‌تر کردن نقش واسطه‌ها، افزایش سرعت تراکنش‌ها و انتقال‌ها، پیگیری مالکان قبلی و مشاهده تمام ویژگی‌های ملک مورد نظر و جلوگیری از تقلب شوند.
4. سوابق سلامت و تأیید هویت
چندسالی است که دولت‌های مختلف (من‌جمله کشور خودمان) در حال دیجیتال‌سازی سیستم سلامت و هویت‌یابی شهروندان هستند؛ اما سیستم‌های در حال استفاده همگی متمرکز بوده و مسائلی مانند عدم شفافیت، امکان تقلب و لزوم حفظ امنیت سرورهایی که از این داده‌ها نگهداری می‌کنند را به‌همراه دارند.
با استفاده از NFTها، خصوصاً NFTهایی که در شبکه‌های بلاکچینی فدرالی ساخته می‌شوند، می‌توان سوابق سلامتی و هویت هر شهروند را به‌صورت غیرمتمرکز یا نیمه‌متمرکز ثبت کرده و بسیاری از مشکلات مذکور را حل نمود.
5. مدارک تحصیلی و نمرات
طی سالیان گذشته بارها شاهد تقلب در حوزه مدارک تحصیلی بوده‌ایم و کم نبوده‌اند کسانی که سالها با استفاده از مدارک جعلی به فعالیت در حوزه‌های مختلف پرداخته‌اند. از طریق ثبت کارنامه، نمرات هر ترم و در نهایت مدرک هر فرد به‌عنوان یک NFT می‌توان به‌سادگی این مسئله را حل کرد.
6. زنجیره تأمین
از آغاز همه‌گیری ویروس کرونا در سال 2020، شاهد مشکلات عدیده‌ای در حوزه زنجیره تأمین کالا بوده‌ایم و از نظر بسیاری از کارشناسان، فناوری بلاکچین و NFTها می‌توانند به حل و فصل بیشتر مشکلات این حوزه کمک کنند. برای مثال ثبت یک کالا یا مرسوله به‌عنوان یک NFT می‌تواند پیگیری و مشاهده مشخصات، مبدأ و مقصد و زمان تحویل را به‌سادگی پیگیری کرد.
7. صنعت بازی
حتماً در مورد بازی‌های بلاکچینی شنیده‌اید و می‌دانید وجود این بازی‌ها تنها با استفاده از NFTها میسر است. توسعه‌دهندگان بازی‌های کامپیوتری می‌توانند از طریق ثبت اشیا و آیتم‌های درون بازی به‌عنوان NFT به کسب درآمد پرداخته و با کمک فناوری بلاکچین، تراکنش‌های مربوط به بازی را بدون نیاز به واسطه پردازش کنند.
15 تا از بهترین بازی‌های متاورس برای کسب درآمد
8. بلیت هواپیما و رویدادهای مختلف
یکی از بهترین راه‌های استفاده از NFTها، خرید و فروش بلیت است. برای اینکار کافی است هر بلیت به‌عنوان یک NFT در شبکه بلاکچین ثبت شود؛ با اینکار خرید و فروش (انجام تراکنش) و پیگیری آن ساده‌تر شده و از تقلب و صدور بلیت‌های جعلی نیز جلوگیری خواهد شد.
در حال حاضر هستند رویدادهای متاورسی که ورود به آنها منوط به خرید NFT بلیت آنهاست و طولی نخواهد کشید که شاهد استفاده از این فناوری در خرید و فروش بلیت‌های رویدادهای واقعی یا حتی بلیت وسایل حمل و نقل عمومی مانند هواپیما باشیم.
9. رأی‌گیری
شرکت در هر کدام از سیستم‌های رأی‌گیری سیاسی (مجلس، رییس جمهوری و…) در جهان نیازمند اثبات هویت فرد هنگام ثبت رأی خود است. با اینکه این فرآیند در بسیاری از کشورها کاملاً اتوماتیک و دیجیتالی شده است؛ اما لزوم همراه داشتن نوعی مدرک اثبات هویت همچنان از لازمه‌های رأی دادن است و احتمال تقلب نیز همواره وجود دارد. ایجاد و ثبت هویت مجازی با استفاده از NFTها می‌تواند به حل هر دو مشکل مذکور کمک کند.
10. تضمین اصالت کالا و دارایی‌ها
تشخیص کالای اصل از کالای تقلبی از مسائل اصلی دنیای کلکسیونرها و اشیای لوکس و کمیاب محسوب می‌شود. ثبت هر کالای اصل به‌عنوان یک NFT می‌تواند شناسایی این کالاها را ساده‌تر کرده و نقل و انتقال مالکیت آنها را نیز سهولت بخشد.
نحوه خرید توکن غیرمثلی (NFT)
رایج‌ترین راه خرید یا فروش NFT استفاده از بازارهای مخصوص خرید و فروش این نوع دارایی‌هاست و بسته به نوع NFT و کاربرد آن، بازار مورد استفاده نیز تغییر می‌کند. برخی از این بازارها را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- بازارهای توده‌ای: بازارهای عمومی خرید و فروش NFTمانند OpenSea، Rarible، Mintable و… مثال‌هایی از این بازارها هستند. برخی صرافی‌ها مانند بایننس، com بازارهای خرید و فروش مختص به خود را دارند.
- بازارهای NFTمدیریت‌شده: فعالیت در این بازارها نیازمند ثبت‌نام و تأیید هنرمند توسط تیم مدیریت این بازارهاست.
- بازی‌های بلاکچینی: این بازی‌ها از NFTها استفاده می‌کنند و هر بازی بازار مخصوص خود را دارد. این میان این بازی‌ها می‌توان به بازی‌های Decentraland، Axie Infinity، Sandbox و… اشاره کرد.
- بازارهای خاص یا ورزشی: برخی بازارها تنها برای خرید و فروش NFTهای خاص ساخته شده‌اند؛ مواردی نظیر NBATopShot که برای خرید NFTهای صحنه‌های خاص لیگ بسکتبال آمریکا کاربرد دارد.
فعالیت در این بازارها نیز منوط به رعایت قوانین و مقررات هر کدام از آنهاست؛ اما به‌صورت کلی، خرید و فروش NFT درست مانند خرید و فروش هر دارایی دیگر در دنیای ارزهای دیجیتال است.
فروشنده با تعیین قیمت NFT خود را برای فروش قرار داده و خریدار نیز با پرداخت این قیمت، صاحب NFT می‌شود؛ این تغییر مالکیت در شبکه بلاکچین نیز به‌ثبت می‌رسد. البته امکان خرید و فروش NFTها از طریق مزایده نیز وجود دارد. برای آشنایی بیشتر با این حوزه، می‌توانید از مقاله نحوه خرید یک NFT استفاده کنید.
ساخت NFT چگونه است؟
در حالت عادی ساخت NFT نیازمند دانشی نسبتاً وسیع در مورد فناوری بلاکچین و برنامه‌نویسی است؛ اما با افزایش محبوبیت این توکن‌ها و گسترش استفاده از آنها، راه‌های ساخت آنها نیز ساده‌تر شده‌اند.
در حال حاضر برای ساخت NFTهای مختلف پلتفرم‌های متعددی وجود دارند که فرآیند ساخت NFT را بسیار ساده می‌کنند. بیشتر این پلتفرم‌ها در واقع بازارهای خرید و فروش NFT هستند که امکان ساخت NFTها را نیز برای کاربران خود فراهم می‌کنند.
ساخت NFT در این پلتفرم‌ها طی سه مرحله انجام می‌شود:
- انتخاب شبکه بلاکچینی مورد نظر؛ اتریوم، سولانا، BSC، تزوس و…
- آپلود اطلاعات مورد نظر برای ثبت در NFT؛ مانند مدارک، عکس، فیلم و موسیقی و…
- پرداخت کارمزد شبکه
البته امکان ساخت NFT بدون پرداخت کارمزد نیز وجود دارد؛ در این حالت پلتفرم مورد استفاده برای ساخت NFT درصد بیشتری از سود فروش آن NFT دریافت می‌کند. برای مثال فرض کنید یک پلتفرم خرید و فروش NFT در حالت عادی 5 درصد از فروش هر NFT را از فروشنده دریافت می‌کند. در صورتی که یک NFT بدون پرداخت کارمزد در این شبکه بسازید، این میزان ممکن است از 5 به 7 درصد افزایش پیدا کند. توجه داشته باشید که این اعداد فرضی هستند و اگر قصد دارید با این پلتفرم‌ها و کارمزدهای آنان بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم از مقاله آموزش ساخت NFT استفاده کنید.
مزایای NFT
در ادامه نگاهی کلی به برخی از مزایا و معایب NFTها نگاهی خواهیم داشت:
- ساده‌سازی فرآیند ثبت و اثبات مالکیت
- سرعت بالای تراکنش‌ها و ایجاد سهولت در انتقال مالکیت
- امکان تقسیم‌کردن مالکیت یک دارایی واحد به چند بخش و چند نفر
- امنیت بالا به دنبال استفاده از فناوری بلاکچین
- امکان تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری
معایب NFT
- نوسان قیمت بالا و افزایش احتمال ضرر
- امکان استفاده از آنها برای کلاهبرداری
- اثر مخرب بر محیط زیست به دنبال استفاده از بلاکچین‌های اثبات کار PoW
- ثبت مالکیت یک شیء با استفاده از NFT به‌معنای داشتن کنترل کامل بر آن نیست.
- سادگی از دست دادن NFTها به‌دنبال کلاهبرداری‌های و حملات فیشینگ
فهرست بهترین NFTهای خلق شده
در دو سال اخیر و با رشد چشمگیر محبوبیت NFTها، شاهد معرفی کلکسیون‌های هنری مختلفی بوده‌ایم که به فرم NFT به بازار عرضه شده و با قیمت‌های هنگفت به‌فروش رسیده‌اند. در ادامه نام برخی از این کلکسیون‌ها را مشاهده می‌کنید:
- Bored Ape Yacht Club
- CryptoPunks
- CryptoKitties
- Mutant Ape Yacht Club
- NBATopShot
- Moonbirds
در ادامه برخی از سوالات متداول در مورد نحوه عملکرد NFT را بررسی خواهیم کرد:
NFTها برای چه کارهایی استفاده می‌شوند؟
ثبت و اثبات مالکیت مهمترین کاربرد NFTهاست و از این طریق امکان استفاده از آنها در بازار املاک، خرید و فروش آثار هنری، صدور بلیت‌های مختلف، ثبت و ایجاد هویت‌های دیجیتال و… وجود دارد.
تفاوت توکن یا دارایی مثلی با غیرمثلی در چیست؟
ارزش هر واحد یک توکن مثلی برابر با هر واحد دیگر آن است و می‌توان آنها را به‌صورت برابر با یکدیگر تبادل کرد؛ مثلاً هر یک دلار یا یک اتر برابر با یک دلار یا یک اتر دیگر است. اما ارزش هر واحد یک توکن غیرمثلی متفاوت از ارزش یک توکن غیرمثلی دیگر است و نمی‌توان آن دو را به‌صورت برابر با یکدیگر مبادله نمود.
آینده NFTها و قراردادهای هوشمند چگونه خواهد بود؟
با افزایش روزافزون دیجیتالی‌شدن زندگی بشر و افزایش محبوبیت فضاهای مجازی مانند متاورس، انتظار افزایش استفاده از NFTها و قراردادهای هوشمند را داریم. بسیاری از کارشناسان معتقدند که تا دهه آینده NFTها نقش پررنگی در زندگی روزمره ما خواهند داشت.
