خطرات و ریسک‌های استیکینگ ارز دیجیتال
طی دو سال اخیر و با افزایش محبوبیت بیت کوین و آلت‌کوین‌ها، استیکینگ توانسته به یکی از محبوب‌ترین راه‌ها برای کسب درآمد غیرفعال در دنیای ارزهای دیجیتال تبدیل شود و مانند هر روش سرمایه‌گذاری دیگری، استیکینگ نیز خطرات خاص خود را دارد. در این مقاله از بلاگ سیتکس، قصد داریم خطرات استیکینگ ارز دیجیتال را مورد بررسی قرار دهیم.
استیکینگ چیست؟
پیش از بررسی خطرات و ریسک‌های استیکینگ ارز دیجیتال، بهتر است ابتدا با بدانید استیکینگ چیست؟ به‌صورت ساده، استیکینگ به‌معنای «قفل کردن» مقدار مشخصی دارایی دیجیتال در ازای کسب اجازه برای ولیدیت کردن (تأیید کردن) تراکنش‌ها و ساخت بلاک‌های جدید در شبکه غیرمتمرکز بلاکچین است. وظیفه هر ولیدیتور نیز اطمینان از یکپارچگی، امنیت و پیوستگی شبکه تعریف شده است و درست مانند ماینرها، هر ولیدیتوری که در ساخت بلاک جدید نقش داشته باشد، بخشی از ارز جدید تولید شده را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کند.
برخلاف الگوریتم اثبات کار، ولیدیتورها بر سر تأیید هر بلاک رقابت نمی‌کنند و شبکه برای هر بلاک یک یا چند ولیدیتور مشخص انتخاب می‌کند و به‌همین سبب، تمام پاداش حاصل از تأیید بلاک و تولید کوین، به همان ولیدیتور(ها) می‌رسد.
توجه داشته باشید که در بیشتر شبکه‌ها، سود پرداختی به ولیدیتورها، از جنس همان ارزی است که در ابتدا استیک کرده‌اند؛ البته استثناهایی هم در این مورد وجود دارد.
چرا استیکینگ مورد توجه قرار گرفته است؟
همان‌طور که گفتیم، فردی که بخشی از دارایی خود را استیک می‌کند (ولیدیتور)، در حفظ امنیت و یکپارچگی شبکه نقش دارد و در ازای آن بخشی از کوین جدید مینت شده را به‌عنوان پاداش دریافت می‌کند. این پاداش، عموماً از سود حاصل از سرمایه‌گذاری در روش‌های سنتی بیشتر است و به‌همین دلیل توجه سرمایه‌گذاران را به استیکینگ جلب کرده است.
مهمترین خطرات استیکینگ (Risks of Staking)
حال که با تعریف استیکینگ و دلیل محبوبیت آن آشنا شدیم، می‌توانیم معایب و ریسک‌های استیکینگ ارز دیجیتال را مورد بررسی قرار دهیم. خطرات استیکینگ ارز دیجیتال عبارت‌اند از:
✔ خطرات مربوط به تغییرات بازار
شاید بزرگترین خطری که سرمایه‌گذاران را تهدید می‌کند، احتمال ریزش ارزش دارایی دیجیتالی است که استیک کرده‌اند. برای مثال، اگر در ازای استیکینگ، سالانه 15 درصد سود (از جنس همان دارایی دیجیتال) دریافت کنید، اما ارزش آن دارایی طی یکسال نصف شود، همچنان در ضرر خواهید بود. به‌همین سبب، سرمایه‌گذارانی که قصد دارند بخشی از دارایی خود را استیک کنند، باید در انتخاب ارز درست توجه زیادی داشته و صرفاً بر اساس نرخ سود سالیانه اقدام به استیکینگ نکنند.
✔ دوره‌های قفل شدن دارایی
برای استیکینگ، لازم است دارایی‌های دیجیتال خود را برای مدت مشخصی قفل کنید که به‌معنای در دسترس نبودن دارایی در این بازه است. این بازه ممکن است از چند روز تا چند ماه باشد که میزان آن در ارزهای مختلف متفاوت است.
اگر ارزش دارایی دیجیتال در این دوره افت شدیدی داشته باشد، نمی‌توانید برای جلوگیری از ضرر آن را نقد یا تبدیل به استیبل کوین (Stablecoin) کنید و این موضوع سرمایه شما را در خطر قرار می‌دهد. برای پیشگیری از این اتفاق، سعی کنید ارزهایی را برای استیکینگ انتخاب کنید که یا دوره قفل شدن ندارند، یا طول دوره آنها کوتاه‌تر از بقیه است.
✔ خطر نقدینگی
نقدینگی ارز مورد نظر یکی دیگر از موارد مهم در استیکینگ است. اگر یک آلت‌کوین با ارزش بازار کوچک و نقدینگی محدود را استیک کنید، فروش دارایی‌های بدست آمده یا تبدیل آن به ارزهایی نظیر بیت کوین یا استیبل‌کوین‌ها (Stablecoin) ساده نخواهد بود. برای حل این مشکل، سعی کنید ارزهایی را استیک کنید که در صرافی مورد استفاده شما نقدینگی بالایی داشته باشد.
✔ مدت زمان دریافت پاداش
برخی از ارزها پاداش استیکینگ را به‌صورت روزانه پرداخت نمی‌کنند و سرمایه‌گذاران باید برای دریافت سود خود صبر کنند. این موضوع روی سود سالانه (APY) تأثیری ندارد و در استیکینگ طولانی مدت شاید چندان مهم نباشد؛ اما در هر صورت، این اتفاق می‌تواند استفاده یا سرمایه‌گذاری مجدد سود شما را با تأخیر مواجه سازد.
✔ احتمال اسلشینگ (Slashing)
برای داشتن بیشترین درآمد در فرآیند استیکینگ، نودها باید همواره در دسترس و در خدمت شبکه باشند و اگر در کار یک نود اشتباهی رخ دهد؛ یعنی تراکنش ناسالمی را تأیید کند یا در زمان لازم آنلاین نباشد، ممکن است توسط شبکه تنبیه شوند. در بدترین حالت این تنبیه، اسلشینگ رخ می‌دهد که به‌معنای از دست دادن بخشی از دارایی‌های قفل شده، به‌عنوان جریمه است.
برای حل این مشکل، می‌توانید به‌جای اینکه خودتان یک نود راه‌اندازی کنید، این کار را به یک شرکت بسپارید. بسیاری از صرافی‌های بزرگ خدمات استیکینگ را ارائه می‌کنند و می‌توانید از خدمات آنها استفاده کنید.
✔ هزینه‌های انجام فرآیند تأیید
راه‌اندازی یک نود (Node) استیکینگ نیازمند دانش فنی است که کسب آن نیازمند صرف هزینه و وقت است؛ همچنین، اگر خودتان تصمیم به راه‌اندازی و بهره‌برداری از یک نود را دارید، هزینه‌هایی نظیر سیستم کامپیوتر مورد نیاز و هزینه برق را باید متحمل شوید. البته درست است که مصرف برق استیکینگ بسیار کمتر از ماینینگ است، اما به‌هرحال باید آن را در نظر گرفت.
به‌علاوه، اگر قصد دارید از سرویس‌های شخص ثالث برای راه‌اندازی و بهره‌برداری نود استفاده کنید، باید توجه داشته باشید که این سرویس‌ها بخشی از پاداش حاصل از استیکینگ شما را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. بر این اساس، از هر مسیری که برای استیکینگ استفاده کنید، باید به هزینه‌های مربوط به آن توجه کنید.
✔ دزدیده شدن دارایی‌ها
همان‌طور که می‌دانید دارایی‌های دیجیتال همواره در معرض خطر هستند؛ از گم شدن کلیدهای خصوصی کیف پول گرفته تا حملات سایبری و سوءاستفاده کلاهبرداران و… به‌همین دلیل، سعی کنید تا از کلیدهای خصوصی به‌خوبی مراقبت کرده و از کیف پول خود مرتباً نسخه پشتیبان (Backup) تهیه کنید. همچنین، توصیه می‌شود که برای استیکینگ از برنامه‌هایی استفاده کنید که کلیدهای خصوصی را در اختیار شما قرار می‌دهند یا به‌اصطلاح غیرخضانتی هستند.
✔ عدم موفقیت پروژه
هنگام انتخاب یک ارز برای استیکینگ، نباید فقط به میزان سود حاصل از پاداش استیکینگ توجه کرد. ممکن است ارز انتخاب شده به‌دلایلی نظیر عدم توسعه، عدم وجود کاربرد، کاهش شدید ارزش توکن و… یک پروژه به‌صورت کامل از بین برود. برای جلوگیری از این اتفاق، علاوه‌بر توجه به میزان سوددهی، ارزی را انتخاب کنید که در کنار داشتن جامعه کاربری فعال، از آخرین فناوری‌ها استفاده کرده و برای 5 تا 10 سال آینده برنامه مشخصی دارد.
نتیجه‌گیری
درست است که بسیاری از استیکینگ به‌عنوان یکی از بهترین راه‌ها برای کسب درآمد غیرفعال در دنیای ارزهای دیجیتال یاد می‌کنند، اما همان‌طور که دیدیم، استیکینگ نیز خطرات مخصوص به خود را دارد. در این مقاله سعی کردیم تا مهمترین معایب و ریسک‌های استیکینگ ارز دیجیتال را مورد بررسی قرار دهیم تا تصمیم‌گیری در مورد انجام یا عدم انجام استیکینگ ساده‌تر باشد.
