بررسی 4 تفاوت مهم در بلاکچین و بیت کوین

آیا می‌دانستید که بیت کوین و بلاکچین بیانگر یک موضوع واحد نیستند؟ اگر تابه‌حال از این دو واژه به‌جای هم استفاده می‌کردید، باید بگوییم که شما تنها نیستید. بسیاری از افراد، خصوصاً آن دسته از افرادی که به‌تازگی وارد دنیای ارزهای دیجیتال شده‌اند، گمان می‌کنند این دو واژه نمایانگر موضوعی مشابه هستند. اما همان‌طور که در این مقاله به بررسی تفاوت‌ بلاکچین و بیت کوین می‌پردازیم.

زمانی که صحبت از بررسی مقوله‌های مختلف می‌شود، دانستن تعریف هرکدام می‌تواند به درک تفاوت‌ بلاکچین و بیت کوین کمک کند؛ به همین سبب، قبل از پرداختن به تفاوت‌ بلاکچین و بیت کوین، بهتر است هر کدام را به‌صورت مختصر توضیح دهیم.

بیت کوین چیست؟

قطعاً تا به حال نام بیت‌کوین را شنیده‌اید؛ اما ممکن است ندانید که “بیت‌کوین چیست و از کجا آمده است” و یا اصلا “هدف از به‌وجود آمدن بیت‌کوین چیست؟”.

بیت کوین اولین ارز دیجیتال و غیرمتمرکز جهان است که بدون دخالت هیچ بانک یا مؤسسه متمرکز کار کرده و برای انجام تراکنش‌های مالی همتابه‌همتا و بدون واسطه کاربرد دارد. بدین صورت که تراکنش‌ها با استفاده از شبکه‌ای از نودها و از طریق رمزشناسی (Cryptography) تأیید شده و بر بستر بلاکچین ذخیره می‌شوند. این ارز در سال 2009 و توسط فرد یا گروهی که خود را «ساتوشی ناکاموتو» می‌نامد، راه‌اندازی شده است.

بلاکچین چیست؟

بلاکچین به لیست رو به رشدی از داده‌های ذخیره شده یا همان بلاک گفته می‌شود که از طریق رمزشناسی (Cryptography) به یکدیگر وصل شده‌اند. از تکنولوژی بلاکچین می‌توان برای ضبط و انتقال انواع داده، نظیر تراکنش‌‌های مالی، حق مالکیت، قراردادهای هوشمند و… استفاده کرد. هر بلاک شامل هش رمزی (Cryptographic Hash) بلاک قبلی و برچسب زمانی مختص خود و داده‌های تراکنش‌هاست.

از آنجایی که هر بلاک در مورد بلاک پیشین خود داده‌ای دارد، زنجیری منظم از بلاک‌ها شکل می‌گیرد که با اضافه شدن هر بلاک، درستی و وجود بلاک‌های قبلی تثبیت و تأیید می‌شود. به همین سبب، بلاکچین‌ها نسبت به دستکاری داده‌ها مقاومت بالایی دارند؛ چراکه پس از ضبط و تأیید داده روی بلاکچین، برای تغییر هر داده روی هر بلاک، باید تمام بلاک‌های بعدی آن را نیز تغییر داد.

تفاوت بلاکچین و بیت کوین در چیست؟

حال که با تعریف مختصر دو اصطلاح بیت کوین و بلاکچین آشنا شدیم، می‌توانیم به تفاوت‌ها و شباهت‌های میان این دو مقوله بپردازیم. به‌صورت کلی، تفاوت بلاکچین و بیت کوین را می‌توان از 4 منظر مقایسه کرد. در ادامه به این 4 مورد می‌پردازیم:

1. موجودیت

بیت کوین قدیمی‌ترین ارز دیجیتال است و پس از گذشت بیش از یک دهه از معرفی آن، بیش از 4.000 آلتکوین معرفی شده و در بازار مالی در گردش هستند. در دنیای بیت کوین خبری از بانک یا هیچ نهاد کنترلگری نیست و به همین سبب انتقال بیتکوین به‌صورت همتابه‌همتا و بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای (اعم از دولت، بانک و…) قابل انجام است. همچنین، نبود نهاد متمرکز، تراکنش‌های این سیستم را از دخالت دولت‌ها مصون نگه می‌دارد.

از طرف دیگر، بلاکچین یک لجر (نوعی دیتابیس) توزیع‌شده است که تأیید و ضبط تراکنش‌ها را به‌صورت بهینه و همیشگی بین طرفین معامله ممکن می‌سازد. بلاکچین‌ها بیشتر به‌عنوان پایه و اساس ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند و در واقع بدون آنها، وجود ارزهای دیجیتال غیرممکن است. هرچند که بلاکچین‌ها کاربردهای زیادی دارند و ارزهای دیجیتال، تنها یکی از این کاربردهاست.

2. هدف اصلی

هدف اصلی بیت کوین افزایش سرعت تراکنش‌های بین مرزی، کاهش کنترل دولت‌ها در تراکنش‌ها و ساده‌سازی کل فرآیند انتقال، بدون استفاده از میانجی‌هاست. در حالی که، بلاکچین فناوری‌ای است که توانایی ایجاد محیطی ارزان، امن و بی‌خطر برای انجام تراکنش‌های همتابه‌همتا (P2P) و حذف واسطه‌های غیرضروری را دارد.

در حقیقت، به‌عنوان یک لجر توزیع‌شده، بلاکچین راهی امن و قابل اطمینان برای ذخیره و دسترسی به داده‌ها به‌شمار می‌رود.

3. کاربرد اصلی

همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، بیت کوین به‌عنوان راه‌حلی غیرمتمرکز و متن‌باز برای مسائل مالی ارائه‌شده و تنها در همین زمینه کاربرد دارد. مواردی نظیر انتقال ناشناس پول، سرمایه‌گذاری جهت حفظ سرمایه (Store of Value)، شفافیت در امور مالی و… از کاربردهای بیت کوین به‌شمار می‌روند.

در بخش خصوصی نیز، شاهد به‌کارگیری بلاکچین در بخش‌های مالی و فین‌تک (Fintech)، مدیریت زنجیره‌های تأمین و لجستیک در جهت افزایش شفافیت و بهینه‌سازی فرآیند ثبت تراکنش‌ها هستیم. همچنین صنایعی نظیر خودروسازی، هوا و فضا، مخابرات، موسیقی و سرگرمی نیز در حال بررسی گزینه‌های بلاکچینی هستند. اما به‌غیر از کاربرد گسترده در ارزهای دیجیتال، شاید بتوان امکان راه‌اندازی و اجرای قراردادهای هوشمند را مهمترین کاربرد بلاکچین‌ها دانست؛ زیرا امور مالی غیرمتمرکز، با استفاده از قراردادهای هوشمند ممکن می‌شود.

4. گستردگی فعالیت

همان‌طور که در قسمت قبل بررسی کردیم، بیت کوین به‌عنوان یک راه‌حل مالی معرفی‌شده و تنها در همین حوزه کاربرد دارد. از نظر گستردگی نیز، واکنش‌های مختلفی را نسبت به بیت کوین شاهد بوده‌ایم؛ برخی کشورها (مانند السالوادور) با آغوش باز بیت کوین را پذیرفته و نه‌تنها از آن استفاده می‌کنند، بلکه برنامه‌های مالی خود را با توجه به بیت کوین پیش می‌برند. از طرف دیگر، برخی کشورها نیز (مانند چین) داشتن هرگونه ارتباط با بیت کوین و هر ارز دیجیتال دیگری را ممنوع اعلام کرده‌اند. با اینکه قیمت جهانی بیت کوین مشخص است، اما تنها در چند کشور معدود وجهه کاملاً قانونی داشته و می‌توان از آن به‌جای ارز رسمی استفاده کرد.

اما وقتی گستردگی استفاده از بلاکچین را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که استفاده از این فناوری طی دهه گذشته روبه‌رشد بوده و به عقیده بسیاری، این رشد ادامه و حتی نرخ آن افزایش خواهد داشت. در واقع طی چندسال گذشته و پس از معرفی بیت کوین، شرکت‌ها و دولت‌های مختلف در حال بررسی و امتحان کاربردهای مختلف فناوری بلاکچین بوده‌اند؛ برخی از این پروژه‌ها موفق بوده و سبب افزایش شفافیت و امنیت شده‌اند.

بیت کوین و بلاکچین چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

درک تفاوت‌ بلاکچین و بیت کوین از اهمیت بالایی برخوردار است، اما نباید فراموش کنیم که این دو مقوله ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. درست است که در بخش قبلی دیدیم که کاربرد بلاکچین از بیت کوین بسیار بیشتر است و این فناوری گستردگی بیشتری نسبت به بیت کوین دارد؛ اما شاید بتوان بیت کوین را به‌عنوان عامل اصلی افزایش محبوبیت و استفاده از فناوری بلاکچین معرفی کرد.

در واقع، ایده فناوری بلاکچین برای اولین بار در سال 1991 توسط استورات هابرت (Stuart Habert) و دابلیو اسکات استورنتا (W. Scott Stornetta) مطرح شد، اما تا زمان استفاده از آن در بیت کوین، این فناوری چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت.

در واقع، با گسترش بیت کوین و به‌دنبال آن سایر ارزهای دیجیتال، افراد و سازمان‌ها بررسی و امتحان استفاده از فناوری بلاکچین در سایر صنایع را آغاز کردند که همین موضوع سبب راه‌اندازی پروژه‌های مختلف حول این فناوری شد؛ مواردی نظیر امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و پلتفرم‌های عرضه بلاکچین به‌عنوان خدمت (مانند بلاکچین IBM و Micrsofot Azure و…) از مثال‌های موفق استفاده از فناوری بلاکچین هستند.

بلاکچین و بیت کوین از نظر ساختاری نیز ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند؛ به‌گونه‌ای که بیت کوین بر پایه فناوری بلاکچین کار می‌کند و درواقع پایه و اساس اولین و بزرگترین ارز دیجیتال جهان، فناوری بلاکچین است.

آینده بلاکچین و بیت کوین

از فناوری که وجود ارزهای دیجیتال را ممکن کرد تا فناوری که توانایی ایجاد تحولی عظیم در فرآیندهای مختلف دارد، بلاکچین راه زیادی را در یک دهه بعد از معرفی بیت کوین طی کرده است و به‌تازگی در شروع مسیر درک تمام پتانسیل این فناوری هستیم.

همچنین، طی این دهه بیت کوین توانسته جای پای خود را در اقتصاد جهانی بیش از پیش تثبیت کرده و در نتیجه، خود و سایر ارزهای دیجیتال را به‌عنوان بازیگری مهم در امور مالی بین‌الملل معرفی کند. در نهایت، میان چیستی و کاربردهای بیت کوین و بلاکچین تفاوت‌های زیادی وجود دارد، اما تلاش برای بهبود کیفیت زندگی بشر را می‌توان نقطه مشترک میان این دو مقوله دانست.