توکن سوزی (Token Burn) یا سوزاندن توکن چیست؟

توکن سوزی یکی از اصطلاحاتی است که در چند سال اخیر توجه بسیاری از فعالان حوزه ارزهای دیجیتال را به خود جلب کرده است. از دلایل ضد تورمی گرفته تا سعی بر کنترل قیمت توکن‌ها، فرآیند توکن سوزی می‌تواند فوایدی را داشته باشد. در این مقاله از بلاگ پلتفرم مالی سیتکس قصد داریم با بررسی معنا و مفهوم توکن سوزی به فواید، مضرات و روش‌های آن بپردازیم.

مفهوم توکن سوزی چیست؟

توکن سوزی فرآیندی است که طی آن مقدار مشخصی توکن از موجودی در چرخش خارج شده و در نتیجه تعداد توکن موجود در شبکه کاهش می‌یابد. ارسال توکن‌ها به یک «آدرس خورنده» یا «آدرس سوزاننده» از رایج‌ترین روش‌های این فرآیند است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

هر کاربری می‌تواند اقدام به توکن سوزی کند اما اینکار عموماً توسط توسعه‌دهندگان یک پروژه یا نهنگ‌ها انجام می‌شود که آن را در مقیاس نسبتاً بزرگ انجام می‌دهند؛ در واقع توکن سوزی توسط یک کاربر معمولی اثری روی شبکه نداشته و صرفاً به معنای دور ریختن پول و سرمایه است.

هدف از توکن سوزی ارز دیجیتال چیست؟

یکی از دلایل توکن سوزی را می‌توان در کنترل میزان عرضه و تقاضا جست‌ و جو کرد. بر این اساس، توکن سوزی دو هدف در پیش دارد:

1. حفظ قیمت استیبل‌کوین‌ها نسبت به ارز پشتیبان

همان‌طور که می‌دانید رابطه میان عرضه و تقاضا از عوامل موثر بر قیمت دارایی‌ها و کالاها به‌شمار می‌رود؛ بدین منظور که کاهش عرضه و افزایش تقاضا، عموماً افزایش قیمت دارایی‌ها و کالاها را به همراه دارد. بدین سبب، توکن سوزی سعی دارد با کاهش موجودی در گردش و در نتیجه کاهش عرضه توکن‌ها، باعث افزایش ارزش و قیمت آنها شده و افراد بیشتری را به سرمایه‌گذاری در آن توکن تشویق کند.

مشابه این فرآیند را در شرکت‌های سهامی عام می‌بینیم که شرکت‌ها سعی می‌کنند طی فرآیند «بازخرید سهام»، سهام خود را خریداری کرده و با کاهش عرضه و موجودی آن در بورس، سبب افزایش ارزش هر سهم شوند.

2. افزایش ارزش توکن

همچنین، توکن سوزی یکی از راه‌های حفظ ارزش استیبل‌کوین‌ها نسبت به ارز پشتیبان به‌حساب می‌آید. استیبل‌کوین‌ها توکن‌های نماینده ارزهای فیات (سنتی) در شبکه بلاکچین هستند و قیمت هر واحد آنها همواره برابر با هر واحد ارز پشتیبان حفظ می‌شود. از میان استیبل‌کوین‌ها می‌توان به توکن‌های تتر (USDT)، دای (DAI) و BUSD اشاره کرد که قیمت هر واحد آنها برابر با یک دلار آمریکاست.

در واقع توکن سوزی و مینت کردن (ساختن) استیبل‌کوین‌ها ابزارهای کنترل عرضه و تقاضا به‌ حساب می‌آیند که برای حفظ ارزش استیبل‌کوین‌ها استفاده می‌شود. برای مثال: در صورتی که ارزش یک تتر کمی بیشتر از یک دلار شود، با مینت توکن‌های تتر عرضه آن افزایش یافته و در نتیجه با کاهش قیمت، ارزش آن به یک دلار می‌رسد. همچنین، در صورتی که قیمت یک تتر کمتر از یک دلار شود، با توکن سوزی و در ادامه کاهش موجودی در گردش و عرضه، قیمت آن افزایش می‌یابد.

توکن چیست و چه تفاوتی با کوین دارد؟

یکی دیگر از کاربردهای کمتر شناخته‌شده توکن سوزی از بین بردن توکن‌هایی است که طی عرضه اولیه توکن (ICO) به فروش نرفته‌اند. در صورتی که پس از پایان دوره عرضه اولیه، مقداری توکن فروخته‌نشده باقی بماند، توسعه‌دهندگان آن توکن‌ها را می‌سوزانند تا تعادل ایجاد شده میان عرضه و تقاضا و قیمت از بین نرود.

الگوریتم اثبات سوزاندن یا Proof of Burn (PoB) چیست؟

همان‌طور که می‌دانید، مفهوم تکنولوژی بلاکچین یک دفتر کل نگهداری از تراکنش‌های ارزهای دیجیتال و الگوریتم اثبات روش تأیید و پذیرش تراکنش‌هاست. الگوریتم اثبات سوزاندن یا Proof of Burn (PoB) یکی از الگوریتم‌های اجماع مانند اثبات کار (PoW) یا الگوریتم اثبات سهام (PoS) است که توسط شبکه بلاکچین برای تأیید و اضافه کردن تراکنش‌ها، جلوگیری از تقلب و اطمینان از گذر تراکنش‌های معتبر استفاده می‌شود.

در الگوریتم اثبات سوزاندن ماینرها جهت کسب اجازه برای ماین کردن باید توکن‌های خود را بسوزانند. هر ماینری که توکن‌های بیشتری بسوزاند، قدرت ماینینگ بیشتری داشته و در نتیجه پاداش‌های دریافتی او نیز افزایش خواهند داشت. بیشتر شبکه‌ها از ماینرها می‌خواهند تا همان توکنی که قصد ماین آن را دارند بسوزانند، اما هستند شبکه‌هایی که به ماینرها اجازه می‌دهند تا سایر توکن‌ها را در ازای دریافت اجازه ماینینگ بسوزانند.

برخلاف الگوریتم اثبات کار، در الگوریتم اثبات سوزاندن از ریگ‌ها (دستگاه‌های) ماینینگ مجازی برای تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌شود که کاهش چشمگیر مصرف انرژی را به ‌همراه داشته و گزینه سبزتری است؛ بر همین اساس، هر کس که توکن‌های بیشتری بسوزاند، ریگ ماینینگ قدرتمندتری خواهد داشت.

به‌ دلیل استفاده از توکن‌های شبکه در فرآیند تأیید ماینرها و ولیدیتورها، الگوریتم اثبات سوزاندن به الگوریتم اثبات سهام شباهت دارد؛ با این تفاوت که کوین‌ها و توکن‌های قفل‌شده در الگوریتم اثبات سهام برای همیشه از بین نمی‌روند و ولیدیتور می‌تواند دارایی‌های استیک‌شده خود را از شبکه خارج کند. در حالی که پس از سوزاندن توکن‌ها در الگوریتم اثبات سوزاندن، دیگر امکان دریافت و برداشت آنها وجود ندارد.

فواید توکن سوزی چیست؟

توکن سوزی سعی دارد تا با تغییر میزان عرضه و تقاضا بر ارزش و قیمت یک توکن موثر باشد؛ بدین سبب فواید توکن سوزی را می‌توان در سه بخش زیر خلاصه کرد:

✔ افزایش ارزش و قیمت توکن‌ها

به‌ صورت کلی و روی کاغذ، توکن سوزی باید سبب افزایش ارزش یک توکن شود که به نفع سرمایه‌گذاران فعلی آن بوده و ورود سرمایه‌گذاران جدید را به همراه دارد.

✔ کنترل تورم

اگر نرخ تورم توکنی بیش از حد باشد، توکن سوزی می‌تواند رشد آن را محدود کند.

✔ کاربرد در الگوریتم اثبات سوزاندن

در الگوریتم اثبات سوزاندن، ماینرها با سوزاندن توکن‌های خود اجازه فعالیت در شبکه را بدست می‌آورند.

معایب توکن سوزی

همان‌طور که دیدیم توکن سوزی می‌تواند به‌عنوان عامل ضدتورمی عمل کرده و با افزایش ارزش توکن، در عین سودرسانی به سرمایه‌گذاران، افراد دیگری را به سرمایه‌گذاری در یک پروژه ترغیب کند. بدین سبب عموماً برای توکن سوزی عیبی معرفی نمی‌شود و مشکلات مطرح‌شده برای این فرآیند مواردی مانند هزینه کارمزد شبکه و امکان سوء‌استفاده توسط نهنگ‌ها و توسعه‌دهندگان را شامل می‌شوند که در حد احتمال و حدس و گمان قرار دارند.

انواع روش‌های سوزاندن توکن

توکن سوزی از طریق ارسال میزان توکن مورد نظر به یک آدرس خصوصی به نام «آدرس خورنده» انجام می‌شود. هیچکس به محتویات درون آدرس خورنده دسترسی ندارد و به همین دلیل دارایی‌های ارسال‌شده به این آدرس برای همیشه از دسترس و چرخه بازار خارج می‌شوند. از آنجایی که فرآیند سوزاندن یک تراکنش است، سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از اسکن شبکه از سوزانده شدن توکن‌ها و میزان آنها اطمینان حاصل کنند.

توکن سوزی بایننس یا BNB Burn چیست؟

توکن سوزی بایننس رویدادی است که هر سه ماه یکبار رخ می‌دهد و طی آن صرافی بایننس اقدام به بازخرید و سوزاندن و خارج کردن میزان مشخصی از بایننس کوین (BNB) می‌کند. این فرآیند از سال 2017 آغاز شده و تا زمان رسیدن کل موجودی بازار BNB به 100 میلیون کوین ادامه خواهد داشت. آخرین بار در تاریخ 17 ژانویه 2022 (27 دی 1400) شاهد 18امین رخداد این رویداد بودیم که طی آن 1,684,387.11 کوین به ارزش 700 میلیون دلار سوزانده شد.

کدام ارز دیجیتال توکن سوزی دارد؟

بایننس کوین (BNB) تنها ارز دیجیتال یا توکنی نیست که از توکن سوزی استفاده می‌کند. برای مثال ویتالیک بوترین، هم‌بنیان‌گذار اتریوم، در می 2021 (اردیبهشت 1400) بیش از 410 میلیارد از توکن شیبا اینو (SHIB) را سوزاند؛ این توکن‌ها حدود 90 درصد از توکن‌های هدیه سازنده شیبا اینو به بوترین بودند و در زمان سوزانده‌شدن حدود 7 میلیارد دلار ارزش داشتند.

همچنین بنیاد توسعه استلار نیز بیش از نیمی از موجودی لومن (XLM) یعنی حدود 55 میلیارد توکن را در سال 2019 سوزاند. از زمان معرفی و عملی‌شدن EIP-1559، اتریوم نیز در حال سوزاندن اتر (ETH) با سرعت بسیار بالای 6.47 اتر بر دقیقه است.

در این بخش به برخی از سوالات پرتکرار کاربران پاسخ خواهیم داد.

از کجا متوجه توکن سوزی و لیست شدن در صرافی ها شویم؟

با دنبال کردن خبرگزاری‌های قابل اعتماد حوزه ارزهای دیجیتال می‌توان متوجه لیست شدن توکن‌ها در صرافی‌ها یا زمان‌بندی توکن سوزی‌ها شد. همچنین، بیشتر پروژه‌ها تقویم توکن‌سوزی خود را بر وبسایت رسمی خود اعلام می‌کنند.

سوزاندن سکه یا توکن سوزی چیست و چه کاربری دارد؟

توکن سوزی به ‌معنای ارسال میزان مشخصی توکن یا کوین به یک آدرس خورنده است که هیچکس به دارایی‌های درون آن دسترسی ندارد. از توکن سوزی برای افزایش قیمت توکن‌ها و حفظ ارزش استیبل‌کوین‌ها در برابر ارز پشتیبان استفاده می‌شود.

آیا توکن سوزی بر موجودی کاربران تاثیرگذار است؟

خیر. فرآیند توکن سوزی عموماً توسط توسعه‌دهندگان یا نهنگ‌های توکن‌ها با بازخرید توکن‌ها و ارسال آنها به آدرس خورنده انجام می‌شود و اثری بر موجودی کیف پول کاربران ندارد.

آیا پس از گذشت مدتی از سوزاندن توکن می‌توان به آن دسترسی یافت؟

توکن سوزانده‌شده دیگر در دسترس کسی نخواهد بود و در صورت ارسال توکن به آدرس خورنده، آن توکن برای همیشه از دسترس و شبکه خارج می‌شود.