میم کوین چیست؟ آیا Meme Coinها ارزش سرمایه‌گذاری دارند؟

طی دو سال گذشته و همزمان با همه‌گیری ویروس کرونا و هاوینگ بیت کوین، شاهد افزایش چشمگیر توجه و تقاضا به دنیای ارزهای دیجیتال و هجوم سرمایه‌گذاران خرد به این بازار بوده‌ایم و با اینکه بسیاری از سرمایه‌گذاران به ارزهای بزرگی نظیر بیت کوین و اتریوم توجه نشان داده‌اند، اما میم کوین‌ها نیز توانسته‌اند با ایجاد سودهای هنگفت، طرفداران و فعالان مختص خود را پیدا کنند. اما میم کوین چیست و چگونه کار می‌کند؟ آیا سرمایه‌گذاری در میم کوین‌ها خطرناک است؟ در این مقاله از بلاگ پلتفرم مالی سیتکس به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

میم کوین چیست؟

عبارت میم کوین، به ارزهای دیجیتالی اشاره دارد که لزوماً کاربرد خاصی نداشته و برای شوخی و اشاره به میم‌های معروف اینترنتی راه‌اندازی شده‌اند. این ارزها عموماً یک شبه معروف شده و تغییرات قیمتی شدیدی را تجربه می‌کنند.

برای درک بهتر معنا و مفهوم میم کوین‌ها، بهتر است به اولین میم کوین جهان، یعنی دوج کوین (DOGE) نگاهی داشته باشیم. این میم کوین محبوب توسط بیلی مارکوس (Billy Markus) و جکسون پالمر (Jackson Palmer) در سال 2013 راه‌اندازی شده و در حقیقت هاردفورکی از ارز دیجیتال لایت کوین (LTC) است. این ارز دیجیتال برای به سخره گرفتن بازار ارزهای دیجیتال و تب و تاب ایجاد شده در خصوص این فضا در سال‌های 2013 و 2014 راه‌اندازی شده و وب سایت رسمی این ارز نیز از دوج کوین به‌عنوان «ارز اینترنتی بامزه و دوستانه» یاد می‌کند.

در ادامه بیشتر به معرفی این ارز خواهیم پرداخت؛ اما همان‌طور که می‌بینید، اولین میم کوین تاریخ برای مسخره‌‌کردن بازار ارزهای دیجیتال و تعدد کوین‌ها و توکن‌های این فضا ایجاد شده و خبری از هدفی جدی در آن نیست.

تفاوت میم کوین با سایر ارزهای دیجیتال

در حقیقت و همان‌طور که می‌دانید، دنیای ارزهای دیجیتال سعی دارند تا با استفاده از فناوری بلاکچین و حذف تمرکز در برخی مسائل، بخش‌های زندگی بشر را بهتر کنند؛ بدین ترتیب بیشتر ارزهای دیجیتال کاربرد مشخصی داشته و هدف معینی را دنبال می‌کنند.

برای مثال، اولین ارز دیجیتال جهان (بیت کوین) قصد دارد یک سیستم مالی جایگزین و غیرمتمرکز را به جامعه معرفی کرده و به‌صوت مستقل و بدون نیاز به هیچ واسطه‌ای، تراکنش‌های مالی را پردازش کند. از طرف دیگر، اتریوم نیز سعی دارد با ارائه یک شبکه بلاکچینی امن، امکان راه‌اندازی و استفاده از برنامه‌ها و پلتفرم‌های مختلف را به‌صورت غیرمتمرکز فراهم کرده و به‌عنوان «کامپیوتر جهانی» فعالیت کند. ارز دیجیتال بومی این شبکه (اتر) نیز برای کارهایی نظیر پرداخت کارمزدها و پاداش ماینرهای آن شبکه استفاده می‌شود.

بیشتر ارزهای دیجیتال نیز از اوراق سفید (Whitepaper) و نقشه راه (Roadmap) برای تبیین اهداف و مسیر رشد خود استفاده می‌کنند و کاربران می‌توانند با مطالعه آنها، درک درستی نسبت به اهداف آنها کسب کنند؛ اما اکثر میم کوین‌ها کاربرد خاصی ارائه نکرده و در بیشتر مواقع نیز اوراق سفید یا نقشه راه ندارند.

به همین سبب، بسیاری از فعالان دنیای ارزهای دیجیتال معتقدند که وجود میم کوین‌ها باعث خدشه‌دارشدن وجهه جدی این بازار می‌شود؛ از طرف دیگر، برخی معتقدند که میم کوین‌ها راه ساده‌تر و بهتری برای جلب توجه افراد عادی جامعه بوده و فرآیند پذیرش ارزهای دیجیتال توسط این افراد را ساده‌تر می‌کنند. چراکه در این ارزها خبری از اوراق سفید، نقشه راه و به‌کارگیری اصطلاحات پیچیده نبوده و میم کوین‌ها اصطلاحاً «کاربرپسند‌تر» (User-Friendly) هستند.

میم کوین‌ها چگونه کار می‌کنند؟

حال که با تعریف میم کوین‌ها آشنا شدیم، می‌توانیم به بررسی نحوه عملکرد آنها بپردازیم. همان‌طور که گفتیم، میم کوین‌ها نوع خاصی از ارزهای دیجیتال هستند؛ بدین ترتیب، نحوه عملکرد آنها نیز درست مانند هر ارز دیجیتال دیگری است. یعنی میم کوین‌ها نیز از شبکه‌های بلاکچین عمومی و متن‌باز برای پردازش و انجام تراکنش‌های خود استفاده کرده و در نهایت، ارزهایی غیرمتمرکز تلقی می‌شوند.

درست مانند سایر ارزهای دیجیتال، در میم کوین‌ها نیز شاهد دو دسته توکن (Token) و کوین (Coin) هستیم؛ کوین به ارز دیجیتالی گفته می‌شود که شبکه بلاکچین خاص خود را دارد، در حالی که توکن شبکه بلاکچینی خود را نداشته و از سایر شبکه‌های بلاکچینی برای انجام و پردازش تراکنش‌های خود استفاده می‌کند. برای مثال، دوج کوین شبکه بلاکچینی خود را داشته و یک کوین محسوب می‌شود و از آنجایی که ارز دیجیتال شیبا اینو از شبکه اتریوم برای پردازش تراکنش‌های خود استفاده می‌کند، یک توکن به‌حساب می‌آید.

از نحوه عملکرد فنی میم کوین‌ها که بگذریم، به نحوه عملکرد مالی این ارزها خواهیم رسید. در حقیقت و همان‌طور که گفتیم، میم کوین‌ها کاربرد خاصی ارائه نمی‌کنند و آنچه که منجر به محبوبیت بسیار بالای آنها شده، تغییرات قیمتی شدید است که سودهای هنگفتی به‌همراه داشته و  منجر به ایجاد ترس از دست دادن فرصت (FOMO) در سرمایه‌گذاران می‌شود. همچنین، بیشتر میم کوین‌های بزرگ بازار در نتیجه معرفی و تبلیغ افراد مشهور مانند یوتیوبرهای دنیای ارزهای دیجیتال یا افرادی نظیر ایلان ماسک معروف شده و جامعه کاربری دو آتیشه‌ای دارند که همواره در حال معرفی و تبلیغ آنها در فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی هستند.

علت محبوبیت میم کوین‌ها چیست؟

در بخش پیشین به دلایل محبوبیت میم کوین‌ها اشاره کوچکی داشتیم؛ اما به بیان دقیق‌تر و جزئی‌تر، محبوبیت میم کوین‌ها را می‌توان در موارد زیر جست‌وجو کرد:

• معرفی توسط افراد مشهور و تأثیرگذار نظیر یوتیوبرها و…
• تبلیغات گسترده توسعه‌دهندگان و فعالان بازار آن ارز
• وعده رشد سریع قیمت و سود بالا و اصطلاحاً رسیدن به ماه (To the Moon)
• استفاده از نام‌های آشنا در دنیای ارزهای دیجیتال مانند ایلان ماسک و…
• شباهت اسمی به میم‌های (Meme) معروف اینترنتی

خطرات سرمایه‌گذاری در میم کوین‌ها

درست مانند هر بازار سرمایه دیگری، فعالیت در بازار میم کوین‌ها و سرمایه‌گذاری در آنها مشکلات و خطرات خاص خود را دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

از آنجایی که میم کوین‌ها ارزش ذاتی خاصی نداشته و احساسات و تصمیمات بازار در تعیین قیمت آنها نقش اصلی را دارند، نوسان قیمتی در این ارزها بسیار بالا بوده پیش‌بینی قیمت این ارزها بسیار دشوار است؛ البته کم نبوده‌اند کسانی که توانسته‌اند با استفاده از میم کوین‌ها به سود بزرگی برسند، اما فعالیت در بازار این ارزها نیازمند توجه و محافظه‌کاری بیشتری است.

برای درک بهتر سخت بودن پیش‌بینی روند قیمتی میم کوین‌ها، می‌توانیم نگاهی دوباره به دوج کوین داشته باشیم. درست است که دوج کوین اولین میم کوین جهان است، اما محبوبیت بسیار بالای این میم کوین را می‌توان در تبلیغات و توییت‌هایی متعدد ایلان ماسک نیز جست‌وجو کرد؛ در حقیقت، تأثیر ثروتمندترین فرد جهان بر دوج کوین چنان بالاست که یک توییت او می‌تواند باعث رشد یا شکست ناگهانی دوج کوین شود.

همچنین، برخلاف بیشتر ارزهای دیجیتال بازار (مانند بیت کوین)، بیشتر میم کوین‌ها موجودی نامحدود یا بسیار بزرگی داشته و ارزهای تورمی به‌حساب می‌آیند؛ بدین ترتیب، احتمال کاهش قیمت آنها در بلندمدت وجود دارد. البته برخی از میم کوین‌ها سعی دارند تا با استفاده از مکانیسم‌هایی نظیر توکن‌سوزی و کاهش موجودی در گردش، منجر به افزایش قیمت خود شوند.

پامپ و دامپ در میم کوین‌ها

با توجه به متن‌باز بودن ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین نیز ساخت توکن یا کوین جدید چندان کار سختی نیست و افراد می‌توانند با ایجاد هاردفورک (Hardfork) در یک ارز دیجیتال محبوب، کوین مخصوص خود را بسازند. ساخت توکن نیز به‌مراتب ساده‌تر بوده و نیازی به راه‌اندازی شبکه بلاکچینی جدا ندارد؛ بدین ترتیب، ساخت یک میم کوین جدید نیز چندان پیچیده نیست و افراد سودجو می‌توانند با ساخت یک میم کوین جدید، تبلیغ گسترده آن و ایجاد یک پامپ و دامپ، سود بزرگی را به جیب بزنند.

در حقیقت، یکی از دلایل عدم علاقه فعالان جدی بازار ارزهای دیجیتال به میم کوین‌ها، تعدد کلاهبرداری‌هایی نظیر راگ پول (Rug Pull) و پامپ و دامپ (Pump and Dump) است که با ایجاد تجربه بد از دنیای ارزهای دیجیتال، وجهه این بازار را خراب می‌کنند.

محبوب‌ترین Meme Coinهای ۲۰۲۲

برخی از محبوب‌ترین میم کوین‌های سال جاری را در ادامه مشاهده می‌کنید:

دوج کوین (DOGE)

دوج کوین اولین میم کوین تاریخ است که در سال 2013 توسط بیلی مارکوس (Billy Markus) و جکسون پالمر (Jackson Palmer) راه‌اندازی شده و هاردفورکی از شبکه بلاکچینی لایت کوین به‌حساب می‌آید؛ بدین ترتیب شبکه بلاکچینی دوج کوین از الگوریتم Scrypt استفاده کرده و از طریق استخراج تولید می‌شود. این میم کوین موجودی نامحدودی داشته و پاداش استخراج هر بلاک شبکه آن نیز 10,000 دوج کوین است.

شیبا اینو (SHIB)

شیبا اینو یک توکن ERC-20 است که توسط گروه یا فرد ناشناسی به نام ریوشی (Ryoshi) راه‌اندازی شده و بر بستر شبکه بلاکچینی اتریوم فعالیت می‌کند. بدین ترتیب شیبا اینو سعی دارد جایگزین دوج کوین در پلتفرم‌های مختلف شبکه اتریوم بوده و در فضای دیفای این شبکه فعالیت کند. موجودی شیبا اینو محدود بوده و برابر با یک کادریلیون (One Quadrillion) است! شایان ذکر است که این ارز از فرآیند توکن‌سوزی برای مدیریت موجودی خود استفاده می‌کند.

دوج ایلان مارس (ELON)

این میم کوین در سال 2021 توسط گروه ناشناسی راه‌اندازی شده و موجودی برابر با یک کادریلیون (One Quadrillion) دارد. در روزهای اول راه‌اندازی، نیمی از این موجودی برای ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) ارسال شد که بوترین نیز 43 درصد از آن را به خیریه اهدا کرد. نیم دیگر موجودی این توکن نیز همراه با 40 اتر (ETH) به استخر نقدینگی صرافی یونی سواپ واریز شد. این توکن نیز مانند شیبا اینو، بر پایه شبکه اتریوم فعالیت می‌کنند.

نحوه خرید میم کوین‌ها

درست است که میم کوین‌ها مشخصات و ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ اما در نهایت، میم کوین‌ها نیز ارز دیجیتال هستند و می‌توان آنها را مانند هر ارز دیجیتال دیگری خریداری کرد. برای خرید میم کوین‌ها می‌توان سه روش کلی در نظر گرفت:

خرید مستقیم از افراد

اگر در اطراف خود کسی را می‌شناسید که مقداری از میم کوین مورد نظر شما را دارد، می‌توانید با رد و بدل کردن آدرس کیف پول بلاکچینی مربوط به آن ارز و توافق بر سر قیمت، مقداری میم کوین خریداری کنید. البته استفاده از این روش چندان رایج نیست و دردسرهای متعدد و مختص به خود را داشته و پیگیری آن نیز تقریباً غیرممکن است.

استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

به‌جای خرید مستقیم میم کوین و هر ارز دیجیتال دیگر از افراد، می‌توانید از صرافی‌های غیرمتمرکز نیز استفاده کنید؛ این صرافی‌ها بر بستر شبکه‌های بلاکچینی اجرا شده و امکان تبادل جفت ارزهای متنوعی را برای کاربران فراهم می‌کنند. اما استفاده از این پلتفرم‌ها برای خرید میم کوین چندان رایج نیست و موارد زیر را می‌توان دلیل این امر دانست:

1. عدم پشتیبانی از برخی میم کوین‌ها؛ برای مثال خرید دوج کوین با استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز پیچیدگی‌های خاص خود را داشته و در بیشتر موارد غیرممکن است.
2. کارمزد بسیار بالا؛ از آنجایی که این پلتفرم‌های بر پایه شبکه‌های بلاکچینی ساخته می‌شوند، ممکن است بسته به شلوغی شبکه و میزان استفاده از آن صرافی، کارمزد شبکه بسیار بالایی داشته باشند.
3. نیاز به یک ارز دیجیتال دیگر؛ همان‌طور که گفتیم، استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز نیازمند پرداخت کارمزد شبکه است و با توجه شبکه مورد نظر، ممکن است به توکن بومی آن صرافی برای پرداخت کارمزدها نیاز پیدا کنید؛ برای مثال اگر قصد دارید با استفاده از صرافی یونی سواپ (Uniswap) مقداری شیبا اینو (SHIB) خریداری کنید، احتمالاً به اتر (ETH) نیز برای پرداخت کارمزد احتیاج پیدا خواهید کرد.
4. رابط کاربری پیچیده؛ در حال حاضر صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) مقوله نسبتاً جدیدی در دنیای ارزهای دیجیتال به‌حساب می‌آیند و به همین سبب، رابط کاربری آنها برای تازه‌واردان و حتی برخی از کاربران حرفه‌ای دنیای ارزهای دیجیتال نیز پیچیده است و خطر از دست رفتن سرمایه را به‌همراه دارد.

استفاده از صرافی متمرکز (CEX)

به‌کارگیری صرافی‌های متمرکز رایج‌ترین روش برای خرید میم کوین و سایر ارزهای دیجیتال است و بسیاری از فعالان بازار ارزهای دیجیتال ترجیح می‌دهند تا میم کوین‌ها و ارزهای دیجیتال مورد نظر خود را با استفاده از این صرافی‌ها خریداری کنند. استفاده از صرافی‌های متمرکز بسیار ساده بوده و کاربران می‌توانند با چند کلیک، میم کوین مورد نظر خود را خریداری کنند.

در حال حاضر صرافی‌های متمرکز متعددی در دنیای ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند؛ اما با توجه به مسئله تحریم‌ها و خطر مسدودشدن حساب کاربری و دارایی‌های کاربران ایرانی، بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی دنیای ارزهای دیجیتال ترجیح می‌دهند تا از صرافی‌های داخلی برای انجام معاملات خود استفاده کنند؛ در میان این صرافی‌ها نیز، صرافی‌های همتا‌به‌همتا یا P2P بیشترین طرفدار را داشته و بهترین قیمت‌ها را نسبت به انواع OTG خود ارائه می‌کنند.

صرافی سیتکس نیز به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بهترین صرافی‌های متمرکز و همتابه‌همتا در کشور، سعی دارد با ارائه گستره وسیعی از میم کوین‌ها و ارزهای دیجیتال مختلف، خرید میم کوین‌ها و فعالیت در بازار پر سود ارزهای دیجیتال را در دسترس تمام افراد قرار دهد.

برای فعالیت در اکسچنج سیتکس و خرید میم کوین نیز کافی است با استفاده از شماره تلفن همراه خود در سایت این صرافی ثبت نام کرده و پس از انجام مراحل احراز هویت، به خرید و فروش و ترید میم کوین‌ها بپردازید.

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم با ارائه تعریف ساده‌ای از میم کوین‌ها، شما را با ویژگی‌های اصلی این ارزها آشنا کنیم و دیدیم که این ارزها عموماً کاربرد خاصی ارائه نمی‌کنند. البته باید توجه داشت که صرف نظر از کاربردی بودن یا نبودن میم کوین‌ها، بسیاری از سرمایه‌گذاران کهنه‌کار دنیای ارزهای دیجیتال معتقدند که هر فرد، باید مقداری میم کوین در سبد سرمایه‌گذاری خود داشته باشد؛ چراکه امکان کسب سود ناگهانی در این ارزها بسیار بالاست.