طی سال گذشته رشد چشمگیر امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) بودیم و این سیستم مدیریت سرمایه توانست توجه سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جلب کند. امور مالی غیرمتمرکز نه‌تنها سبب افزایش مشارکت عموم در امور مالی شد، بلکه توانست کاربردها و روش‌های مدیریت دارایی‌های دیجیتال را نیز بهبود دهد.
حال که این صنعت توانسته به رشد قابل توجهی دست یابد، بسیاری از فعالان حوزه ارزهای دیجیتال به امور مالی غیرمتمرکز به‌عنوان راهی برای کسب درآمد غیرفعال نگاه می‌کنند. یکی از مسائل مهم در این زمینه، تفاوت بین استیکینگ (Staking) و ییلد فارمینگ (Yield Farming) است، چون بسیاری نمی‌توانند میان این دو روش کسب درآمد غیرفعال، دست به انتخاب بزنند.
در این مقاله از وبلاگ پلتفرم مالی سیتکس قصد داریم به تفاوت ییلد فارمینگ و استیکینگ پرداخته و خوبی‌ها و بدی‌های هرکدام را مورد بررسی قرار دهیم.
فهرست عناوین
ییلد فارمینگ (Yield farming) در دیفای چیست؟
اجازه دهید تفاوت ییلد فارمینگ و استیکینگ را با ارائه تعریفی از ییلد فارمینگ شروع کنیم. به‌صورت ساده، به فرآیند تولید ارز دیجیتال با استفاده از ارز دیجیتال، ییلد فارمینگ گفته می‌شود. دلیل انتخاب این نام را می‌توان به شباهت این فرآیند با کشاورزی (Farming) یافت، چراکه در ییلد فارمینگ، درست مانند کشاورزی با استفاده از گیاهانی (ارز دیجیتال) که داریم برای تولید گیاه (ارز دیجیتال) بیشتر تلاش می‌کنیم.
در واقع، ییلد فارمینگ به‌معنای قرض دادن دارایی دیجیتال به پلتفرم‌های دیفای در ازای دریافت سود است. این پلتفرم‌ها نیز دارایی‌های دریافتی را در استخرهای نقدینگی خود قفل می‌کنند. دارایی‌های قفل شده وظیفه تأمین نقدینگی برای آن پروتکل دیفای را بر عهده دارند و وجود آنها برای انجام تبادلات مالی و دریافت و پرداخت وام ضروری است.
این پلتفرم‌ها در ازای تأمین نقدینگی و ارائه خدمات مذکور از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند و بر اساس سهم هر سرمایه‌گذار در استخر نقدینگی، بخشی از این کارمزد را به سرمایه‌گذاران به‌عنوان سود پرداخت می‌کنند. شایان ذکر است که ییلد فارمینگ گاهی با عنوان لیکوییدیتی ماینینگ (Liquidity Mining) نیز شناخته می‌شود.
وجود استخرهای نقدینگی برای بازارسازهای خودکار (Automated Market Maker (AMM)) نیز بسیار مهم است. بازارسازهای خودکار با استفاده از این استخرها خدماتی نظیر مبادلات خودکار و بدون نیاز به مجوز (Permissionless) را در اختیار کاربران قرار می‌دهند که جایگزینی غیرمتمرکز برای سیستم سنتی خریدار و فروشنده به‌شمار می‌رود. برای مدیریت و مشاهده دارایی‌های ارائه شده به استخر نیز توکن‌های تأمین نقدینگی (Liquidity Provider (LP)) به تأمین کنندگان نقدینگی (همان ییلد فارمرها) صادر می‌شوند.
بگذارید موارد گفته شده را با بررسی یک مثال دوباره مرور کنیم. فرض کنیم شما مقداری از دارایی‌های دیجیتال خود را در اختیار استخر نقدینگی یکی از پلتفرم‌های دیفای مانند یونی سواپ قرار داده‌اید. همچنین، فرض کنیم که یک کاربر قصد دارد با استفاده از این پلتفرم، اتریوم (ETH) را با دای (DAI) سواپ کند.
استیکینگ ارز دیجیتال چیست؟
حال که با تعریف ییلد فارمینگ آشنا شدیم، می‌توانیم استیکینگ را مورد بررسی قرار دهیم. به فرآیند حمایت از امنیت و تمامیت یک شبکه بلاکچین با استفاده از مشارکت در فرآیند تأیید (Validation) از طریق پرداخت و قفل کردن مقدار دارایی دیجیتال، استیکینگ گفته می‌شود. این فرآیند در بلاکچین‌هایی که از الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake (Pos)) استفاده می‌کنند کاربرد دارد و کسانی که دارایی‌های خود را استیک کرده‌اند با ساخت هر بلاک شانس دریافت پاداش را دارند.
بلاکچین‌هایی که الگوریتم اثبات سهام را به‌کار می‌گیرند نسبت به بلاکچین‌هایی که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کنند (مانند بیتکوین) مصرف انرژی بهینه‌تری دارند؛ چراکه این بلاکچین‌ها برای ساخت و تأیید بلاک‌های جدید در شبکه نیازی به توان پردازش بالا ندارند. در عوض، این بلاکچین‌ها از شبکه‌ای از نودها (Nodes) برای ساخت بلاک و تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کنند.
تأیید کنندگان یا ولیدیتورها (Validators) کسانی هستند این نودها را ساخته و با قفل کردن مقدار مشخصی دارایی دیجیتال در شبکه (استیکینگ) حق ساخت و تأیید بلاک را کسب کرده و در ازای این کار پاداش دریافت می‌کنند. البته همانطور که در این مقاله بررسی کرده‌ایم، برای استیکینگ نیازی نیست که حتماً خودتان دست به راه‌اندازی و گرداندن یک نود بزنید، می‌توانید این کار را به صرافی‌ها یا شرکت‌های شخص ثالث سپرده و در عوض بخشی از سود دریافتی خود را به‌عنوان کارمزد به آنها پرداخت کنید.
خطرات و ریسک‌های استیکینگ ارز دیجیتال
8 مورد از تفاوت‌های ییلد فارمینگ و استیکینگ
آشنایی با تعریف اولیه استیکینگ و ییلد فارمینگ می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای درک تفاوت ییلد فارمینگ و استیکینگ باشد، اما در این بخش قصد داریم با تمرکز بر تفاوت‌ها به مقایسه این دو مقوله با یکدیگر بپردازیم.
در ساده‌ترین حالت، استیکینگ درست شبیه به ییلد فارمینگ است، زیرا در هر دو روش، از مقداری دارایی دیجیتال برای کسب سود در یک پلتفرم غیرمتمرکز استفاده می‌شود. به عقیده برخی، استیکینگ در واقع نوعی ییلد فارمینگ است و به‌همین سبب ممکن است ببینید که این دو واژه به‌عنوان مترادف یکدیگر به‌کار گرفته می‌شوند، اما میان این دو تفاوت‌های آشکاری وجود دارد که در ادامه آنها را مشاهده می‌کنید.
1. پیچیدگی
وقتی ییلد فارمینگ را با استیکینگ مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم استیکینگ روش راحت‌تری برای کسب سود است. در استیکینگ، سرمایه‌گذار کافی است استخر استیکینگ مورد نظر خود را انتخاب کرده و با قفل کردن دارایی‌های خود به سود دست یابد. این در حالی است که ییلد فارمینگ به زحمت بیشتری نیاز دارد؛ چراکه سرمایه‌گذار باید در مورد اینکه کدام توکن را در کدام پلتفرم قرض دهد تصمیم‌گیری کند که مستلزم بررسی همیشگی بازار و نرخ‌های سوددهی پلتفرم‌های مختلف است.
همچنین، علاوه‌بر وقتی که باید برای پیدا کردن استخر پرسودتر صرف کنید، باید برای انتقال دارایی‌های خود کارمزد شبکه (Gas Fee) نیز پرداخت کنید و چون بیشتر پلتفرم‌های دیفای روی شبکه اتریوم توسعه یافته‌اند، این کارمزد عموما مبلغ قابل توجهی دارد. به‌صورت کلی، ییلد فارمینگ از استیکینگ پیچیده‌تر است و نیاز به مدیریت فعال دارد، اما می‌تواند سوددهی بسیار بالاتری داشته باشد (در ادامه به این موضوع بیشتر خواهیم پرداخت).
اما مرحله اول استیکینگ، یعنی انتخاب ارز و استخر استیکینگ بسیار بااهمیت است و بعد از انجام این مرحله نیازی نیست که دارایی‌های خود را مرتب مدیریت کنید؛ خصوصاً اگر از سرویس‌های ثالث برای راه‌اندازی نود استفاده کنید.
2. میزان خطر
ییلد فارمینگ عموماً در دنیای امور مالی غیرمتمرکز انجام می‌شود که به دلیل تازگی، ریسک بالاتری دارد؛ به‌خصوص اگر پدیده «قالی کشی» (Rug Pulling) رخ دهد. این اصطلاح به‌معنای کسر عامدانه دارایی‌ها از استخرهای نقدینگی توسط توسعه‌دهندگان یک پلتفرم است که سبب افزایش خطر ییلد فارمینگ در مقایسه با استیکینگ می‌شود.
همچنین، چون ییلد فارمینگ در بستر امور مالی غیرمتمرکز انجام می‌شود با قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) سر و کار دارند و حتی بهترین قراردادهای هوشمند نیز ممکن است باگ یا نقطه ضعف داشته باشند که خطر ییلد فارمینگ را بالاتر می‌برد. در واقع به گزارش کوین گکو (Coin Gecko)، حدود 40 درصد از فعالان ییلد فارمینگ توانایی خوانش قراردادهای هوشمند را نداشته و با خطرات آن نیز آشنا نیستند.
به‌علاوه، برای شروع استیکینگ نیازی به سرمایه بزرگ نیست و می‌تواند برای کاربران تازه‌وارد در دنیای ارزهای دیجیتال و دیفای گزینه جذاب‌تری باشد. همچنین، عموماً امکان اجرای «قالی کشی» نیز در استیکینگ کمتر است.
به‌صورت کلی، با اینکه می‌توان با استفاده از ییلد فارمینگ سود بیشتری کسب کرد، اما سرمایه‌گذاران محافظه‌کارتر استیکینگ را در اولویت خود قرار می‌دهند.
3. ضرر ناپایدار (Impermanent Loss)
به‌دلیل نوسان بالای قیمت نسبت به عرضه اولیه یک ارز، ییلد فارمینگ کاربران را در خطر ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) قرار می‌دهد. برای مثال، اگر مقداری ارز در یک استخر نقدینگی سپرده‌گذاری کنید و قیمت آن ارز ناگهان افزایش یابد، بهتر بود که از ارز خود نگهداری می‌کردید. همچنین، ممکن است در طول سپرده‌گذاری دارایی خود در استخر، ارزش آن کاهش یابد. از طرف دیگر اما، استیکینگ در معرض خطر ضرر ناپایدار نیست و در نتیجه از این نظر خطر کمتری دارد.
البته توجه داشته باشید که ضرر ناپایدار (Impermanent Loss) مقوله ساده‌ای نیست و باید آن را در مقاله‌ای جدا مورد بررسی قرار داد.
4. سوددهی
هر جا که خطر وجود داشته باشد، احتمال وجود پاداش نیز بیشتر است. اما پریدن از برج ایفل صرفاً به‌خاطر تجربه آدرنالین و هیجان ناشی از آن معامله چندان جالبی نیست، مگر اینکه چتر نجات و یک وکیل کارکشته داشته باشید! بر همین اساس، بدون در نظر گرفتن خطرات و ریسک‌های یک روش سرمایه‌گذاری نباید دست به خطر زد.
یکی از رایج‌ترین مقایسه‌ها بین استیکینگ و ییلد فارمینگ، تفاوت میزان سود آنها در سرمایه‌گذاری طولانی مدت در یک پلتفرم/شبکه است. یکی از راه‌های مقایسه این تفاوت، محسابه بازده درصدی سالانه ((Annual Percentage Yield (APY است. استیکینگ در صرافی‌ها (ساده‌ترین حالت استیکینگ) عموماً بازده درصدی ثابت‌تری در مقایسه با ییلد فارمینگ ارائه می‌دهد.
5. بازه سرمایه‌گذاری
در مقایسه میان سود حاصل از استیکینگ و ییلد فارمینگ در بلند مدت، عموماً استیکینگ به سرمایه‌گذاران وفادار (کسانی که دارایی خود را برای مدت طولانی روی یک شبکه استیک می‌کنند) سود بیشتر و مطمئن‌تری پرداخت می‌کند. از طرف دیگر اما، برای کسب سود بالا در ییلد فارمینگ نیازی نیست دارایی‌های خود را برای طولانی مدت قفل کنید، فقط مسئله خطرپذیری مطرح است.
6. تورم
ارزهای الگوریتم اثبات سهام عموماً دارایی‌های تورمی به‌حساب می‌آیند و پاداش استیکینگ هم عموماً از جنس همان ارز استیک شده است. با استیک کردن ارزهای خود، حداقل می‌توانید متناسب با دارایی اولیه و به‌دلیل تورم سود کنید؛ یعنی چون ارزهای خود را در شبکه قفل کرده‌اید، به آنها دسترسی ندارید و تورم می‌تواند ارزش دارایی شما را افزایش دهد. کما اینکه با استیک کردن ارزهای خود پاداشی از جنس همان ارز دریافت می‌کنید که ارزش‌اش به‌دلیل تورم افزایش یافته است.
7. کارمزد شبکه
همانطور که گفتیم، برای دریافت بیشترین سود از ییلد فارمینگ باید مرتب دارایی‌های خود را بین استخرهای مختلف انتقال دهید و برای اینکار پرداخت کارمزد شبکه الزامی است. توجه داشته باشید که بیشتر امور مالی غیرمتمرکز روی شبکه اتریوم توسعه یافته و همانطور که می‌دانید کارمزد این شبکه خیلی کم نیست.
به‌همین سبب، اگر ییلد فارمرها استخری با سود بالا پیدا کنند، باید هزینه کارمزد انتقال دارایی‌ها را نیز لحاظ کنند. از طرف دیگر و برخلاف ماینینگ، استیکینگ نیازی به دستگاه و مصرف برق بالا ندارد؛ خصوصاً اگر از سرویس‌های استیگینگ شخص ثالث استفاده کنید. بر این اساس، هزینه‌های کلی استیکینگ پایین‌تر از ییلد فارمینگ است.
8. امنیت
در بخش سوددهی دیدیم که بیشترین سود ییلد فارمینگ از سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها و پلتفرم‌های جدیدتر حاصل می‌شود. اما این پلتفرم‌ها و پروژه‌های جدید آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به حمله هکرها و وجود باگ در قراردادهای هوشمند دارند. از طرف دیگر، استیکینگ امنیت بالاتری دارد، چراکه خود کاربران در حفظ امنیت و تمامیت شبکه بلاکچین نقش دارند و در واقع هر تلاش برای بر هم زدن امنیت و تعادل شبکه، می‌تواند سبب از دست دادن دارایی‌های استیک‌شده شود.
در کوتاه مدت استیکینگ بهتر است یا ییلد فارمینگ؟
سرمایه‌گذاران با دیدگاه کوتاه مدت که نمی‌توانند میان استیکینگ و ییلد فارمینگ تصمیم‌گیری کنند، باید توجه داشته باشند که هر دو روش می‌توانند در کوتاه مدت کارساز باشند. چراکه همانطور که دیدیم، سود حاصل از استیکینگ کمابیش ثابت است و در کوتاه مدت هم می‌توان به سود نسبتاً مناسبی دست یافت.
از طرف دیگر، اگر در مدت زمان کوتاه نیاز به نقدینگی دارید، ییلد فارمینگ گزینه بهتری می‌نماید. با استفاده از ییلد فارمینگ می‌توانید با تأمین نقدینگی یک پلتفرم با بازده درصدی سالانه (APY) بالا به سود مناسبی برسید. البته در این استراتژی شانس و انتخاب پلتفرم مناسب نیز نقش مهمی دارند.
بهترین کیف پول‌ها برای استیکینگ ارز دیجیتال
در بلندمدت استیکینگ بهتر است یا ییلد فارمینگ؟
در بلندمدت نیز هر دو روش می‌توانند سوددهی بالایی داشته باشند، بیایید ابتدا ییلد فارمینگ را مورد بررسی قرار دهیم. ییلد فارمینگ به‌معنای سرمایه‌گذاری مجدد سود دریافتی برای کسب سود بیشتر است و با اینکه عموماً ییلد فارمینگ نمی‌تواند سریعاً سبب بازگشت سرمایه (ROI) شود، نیازی نیست مانند استیکینگ دارایی‌های خود را برای مدت مشخصی قفل کنید.
در واقع بسیاری معتقدند که ییلد فارمینگ می‌تواند در بلندمدت عملکرد بهتری داشته باشد، چراکه فرصت جابه‌جایی میان استخرهای متعدد وجود دارد و قفل نبودن دارایی‌ها این مورد را ساده‌تر می‌کند.
نتیجه‌گیری
امیدواریم مقایسه تفاوت ییلد فارمینگ و استیکینگ در این مقاله، انتخاب بهترین روش سرمایه‌گذاری برای شما را راحت‌تر کرده باشد. در مقایسه با سایر روش‌های درآمد غیرفعال، هر دو روش جزء روش‌های جدید به‌حساب می‌آیند و همچنان می‌توان به تغییر و رشد آنها در ادامه مسیر دنیای ارزهای دیجیتال امیدوار بود.
